5 Aralık 1934’te seçme ve seçilme hakkı kazanan kadınlar 90 yıl önce bugün ilk kez oy kullandı: ‘Eşit temsile ulaşamadık’
Türkiye’de bayanlar birinci sefer 8 Şubat 1935 tarihinde yapılan seçimlerde oy kullandı. Bayanların Meclis’te yer almasının ve oy kullanmasının yıldönümünde mevcut siyasette bayan oranın hâlâ az olduğu dikkat çekiyor.
Cumhuriyet’e konuşan Global Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı Lideri Dr. Ayşe Kaşıkırık, son seçimlerdeki datalara nazaran Türkiye’de 17 vilayette bayan milletvekilinin olmadığını söyledi.
Kaşıkırık, “8 Şubat 1935’te bayanlar, bundan tam 90 yıl evvel birinci kere oy kullandı. Aslında 5 Aralık 1934 tarihi hepimiz için çok değerli. Zira anayasada yapılan değişiklikle bayanlar seçme ve seçilme hakkını kazandı. 8 Şubat 1935’te ise seçim yapıldı ve birinci defa 17 bayan vekil Meclis’e girmiş oldu. Sonra bir orta seçim yapılıyor ve Çankırı’da bir bayan milletvekili seçiliyor. Böylelikle 18’e yükseliyor. Aslında bayanlar 1 Mart 1935 tarihinde yemin edip Meclis’te vazifeye başladıklarında 18 vekil olarak birinci kez Meclis’in 5. periyodunda parlamentoya girmiş oluyorlar. Şanslıyız zira birçok Avrupa ülkesinden evvel biz bu hakkı kazandık” dedi.
‘BUGÜNDEN İTİBAREN ÇALIŞMALAR YAPMALIYIZ’
Son seçimlere vurgu yapan Kaşıkırık, “5. devirden 28. periyoda kadar hiçbir vakit bayan milletvekili oranı yüzde 20’yi geçmedi. Ortadan 25 periyot geçmiş. Hâlâ 17 ilimiz Cumhuriyet tarihi boyunca bayan milletvekili seçmedi. 20 vilayetti. 2023 seçimleriyle bir arada üç vilayet birinci kez bayan milletvekili çıkardı. Bayanların özgür iradesi, bayanların hakları, bayan görüşü, bayanların vizyonu ne yazık ki parlamentoya, Meclis’e yansımadı, temsil edilmedi” dedi.
“Türkiye’nin toplumsal cinsiyet karnesinin en zayıf olduğu alan iktisat ve siyaset” diyen Global Cinsiyet Uçurumu Raporu’na değindi. Kaşıkırık, “Bu raporda Türkiye 146 ülke ortasında 127. sırada ve bizim bu kadar düşük sırada olmamızın sebebi bayanların ekonomik özgürlüğünün olmaması ve siyasette ne yazık ki temsil edilememesi. Bayan muhtar oranı yüzde üç, kadın belediye başkanı oranı yüzde 5, bayan milletvekili oranı yüzde 20 ise buna eşit temsil değil, göstermelik temsil diyoruz. Artık yapmamız gereken seçimden seçme değil. Erken seçim olur, öbür bir gelişme olur. Türkiye’de 24 saat çok uzun bir müddet siyasette. Münasebetiyle bugünden itibaren bayan adayları teşvik etmek ve ortaya çıkarmak” tabirlerini kullandı.
