Cehenneme iniş
Venedik Sinema Festivali’nde senaryo, Altın Küre’de bayan oyuncu mükafatlarını alan, Oscar’da sinema, yabancı sinema, bayan oyuncu kategorisinde aday olan Walter Salles, biyografik politik dramı “Hâlâ Buradayım”da, Brezilya’da askeri diktatörlük devrinde 20 bin insanın mevtini, azap görmesini, kaybolmasını özgün, ehil bir anlatımla vurguluyor.
YABANCILAŞMA
Salles,eski solcu milletvekili, mühendis Rubens Paiva’yı (1929- 1971) bilhassa seçti zira onun çocuklarıyla birlikte büyüdü. “Paiva’larla 1969’da Rio de Janeiro’da tanıştım, 13 yaşındaydım. 1964’te askeri cunta başa geçince Paiva’lar, diplomat, bankacı babam Walther Moreira Salles’le birlikte Fransa’ya gittik. Döndüğümde ülkemi tanıyamadım. Demokrasi yok olmuştu, diktatörlük gelmişti. Bu aidiyetsizlik, yabancılaşma hissini onlarla paylaştım. Leblon’da bizden on dakika ötede yaşıyorlardı. Hafta sonlarını birlikte geçirirdik” diyen direktör yedi yıldır tasarladığı biyografik politik dramını gerçekleştirdi. Rubens Paiva’nın oğlu Marcelo’nun kitabından (2015) uyarladığı sinemanın açılış sekansı etkileyicidir, tüm aile, Rubens, karısı Eunice, beş çocukları birliktedir, kamera ortalarında dolaşır, konuşmalar, bağrışmalar, hareketlilik. Bu kısım dansla, müzikle, fotoğrafla, sevginin, aşkın, belleğin, coşkunun sembolik transferi üzeredir adeta.
Copacabana plajının karşısındaki konutta canlı bir yaşantı, sevinç, sevinç, aşk gürültü, ışık, aydınlık vardır. Plajlarıyla, bronzlaşmış vücutlarla, voleybol partileriyle tanınan Rio’da ülkü görünümü yaran askeri helikopter havada belirir. Kaygısız, özgür gençlik harika 8 kamerayla çekim yapıp, esrarlı sigara içer. Aydınlar, saygın beşerler yemek yerler, dans ederler, ülkenin gergin politik durumunu tartışırlar. Bu korunaklı, dokunulamaz görünen fanusun içinden cennetten cehenneme yanlışsız iniş başlar. Bu çöküşün dehşeti, ürkütücülüğü duyumsanır.
50 YILLIK ADALET ARAYIŞI
Rubens askerler tarafından götürülür. Ruhsal, fizikî baskı meskenin içine yayılır, memnun, sevgi dolu ailenin gündelik hayatı değişir. Eunice’le büyük kızı da sorgulanır. Koğuştaki ruhsal güdümleme, zihinsel azap iz bırakır. Güneş ışınları, kahkahalar, şakalaşmalar biter. Anlatım lisanı değişir, mesken karanlığa gömülür, sabit yakın planlar canlı hareketli imajların yerini alır. Plajın karşısındaki, Paiva ailesinin tarihçesini yansıtan hayat dolu, renkli, villa kararır. Walter Salles, Hâlâ Buradayım ismiyle Rubens Paiva’nın yok olmadığını hâlâ yaşadığını vurgular.
Eunice, eşi Rubens’i arama, tıpkı vakitte şahsî varoluş seyahatine çıkar, karşısında çok sayıda pürüz vardır: erkek egemenliği, yandaş basın, sistemin soyutluğu, bürokrasi. Eunice dünyası yıkılırken geleceği daha âlâ kurmak için geçmişteki konforlu hayatından feragat eder. Öfkeli, yas tutan bayan adalet arayışını tamamlamak için 50 yıl bekler. Salles’in tüm sinemalarında bellek değerlidir, Hâlâ Buradayım geçmişi anlatsa da bugünü, geleceği kapsar. Sinema ile Marco Paiva’nın biyografik romanı ferdî hafızayı aktarırken birebir vakitte Brezilya’nın, ülkenin ortak belleğini de yansıtır. Bellek, fizikî, içsel seyahat temaları Salles’in Merkez İstasyonu, Motosiklet Günlüğü,Yolda, Güneşin Gerisinde, Karanlık Su sinemalarında yer alır.
Eunice’i yorumlayan Fernanda Torres karakterin içselliğini, değişimini muvaffakiyetle yorumlar. Eunice’in son yıllarını Merkez İstasyonu’nda rol alan annesi Fernando Montenegro oynar. Direktör his sömürüsünden uzak durur, hassas, gerçekçi anlatımı seçmiştir. Fernanda Torres, Selton Mello, Fernanda Montenegro’nun oynadığı Hâlâ Buradayım gösterime girdi.
