Bataryayı sıfırlamak telefona zarar veriyor: Telefon ömrünüzü uzatmak neden önemli?
Telefonunuzu son yüzdeye kadar kullanma alışkanlığınız varsa, bu haberi dikkatle okumanızda yarar var. Koreli bilim insanlarının yaptığı araştırma, yaygın kullanılan lityum-iyon bataryaların büsbütün bitirildiğinde iç yapılarında önemli tahribat yaşandığını gösteriyor. Bu durum sırf aygıt ömrünü kısaltmakla kalmıyor, tıpkı vakitte güç verimliliğini ve sürdürülebilirliği de tehlikeye atıyor.
BATARYALAR HER VAKİT GÜÇLÜ DEĞİL
Geçmişte kullanılan kurşun-asit bataryalar, büsbütün boşaltıldıklarında önemli performans kaybı yaşardı. Lityum-iyon bataryalarla birlikte bu problemlerin çözüldüğü düşünülse de, son araştırmalar bu inancı sorgulatıyor. Bilhassa cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar ve elektrikli araçlarda sıkça kullanılan nikel-manganez-kobalt (NMC) katotlu bataryalar, derin deşarj sonrası kimyasal olarak ziyan görüyor.
Pohang Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden Profesör Jihyun Hong liderliğindeki araştırma grubu, NMC katotların yüzeyinde daha evvel fark edilmeyen bir “yarı dönüşüm tepkimesi” (quasi-conversion reaction) keşfetti. Bu süreçte, katot yüzeyinden oksijen ayrılarak lityumla birleşiyor ve lityum oksit (Li²O) oluşturuyor. Lityum oksit ise bataryadaki elektrolitlerle yansımaya girerek karbonmonoksit, metan ve hidrojen üzere ziyanlı gazlar üretiyor. Bu gazlar da batarya yapısına önemli ziyan veriyor.
NİKEL ARTTIKÇA RİSK BÜYÜYOR
Araştırmada, nikel oranı arttıkça bu kimyasal yansımanın tesirlerinin daha besbelli hale geldiği gözlemlendi. Batarya üreticileri maliyet ve çevresel nedenlerle kobalt oranını düşürüp nikel oranını artırma yoluna gitmişti. Lakin bu, bataryaların derin deşarjdan daha fazla etkilenmesine neden oluyor.
Yapılan deneylerde, %90 nikel oranına sahip bataryalar büsbütün deşarj edilerek 250 defa kullanıldığında kapasitesinin yalnızca %3.8’ini koruyabildi. Buna karşılık, büsbütün boşaltılmayan denetim kümesindeki bataryalar 300 döngü sonrasında dahi kapasitelerinin yaklaşık %75’ini korudu.
Profesör Hong, “Bataryayı kullanma halimizin, bataryanın ömrü üzerindeki tesiri şimdiye kadar büyük ölçüde göz arkası edildi” diyerek bu çalışmanın batarya teknolojisinde yeni bir farkındalık yaratabileceğini vurguladı.
TELEFONUNUZUN ÖMRÜ KISALIYOR OLABİLİR
Telefonlarımızın vakitle daha süratli şarj tüketmesi yalnızca uygulama sayısının artmasıyla ilgili değil; batarya ömrü de giderek kısalıyor. Her bataryada vakitle bir ölçü kapasite kaybı yaşanması kaçınılmaz olsa da, kullanıcı alışkanlıkları bu süreci hızlandırabiliyor.
Uzun vakittir üreticiler, bataryaların büsbütün dolu halde şarjda bırakılmasının ziyan verdiğini söylüyor. Bu nedenle telefonunuzu %70 civarında şarj edip, %30’un altına düşürmemek en sağlıklı formül olarak öneriliyor. Yeni araştırmalar da, derin deşarjın batarya sıhhati üzerindeki tesirinin bugüne kadar gereğince önemsenmediğini ortaya koyuyor.
TÜM BATARYALAR TIPKI ETKİLENMİYOR
Araştırma yalnızca NMC katotlu bataryaları kapsıyor. Lityum demir fosfat (LFP) bataryalar üzere farklı cinslerde bu çeşit kimyasal bozulmalar gözlenmeyebilir. Bu bataryalar bilhassa güç depolama sistemlerinde ve elektrikli araç pazarının birtakım kısımlarında yaygınlaşmakta.
Yine de, hem ferdi kullanıcılar hem üreticiler için bildiri açık: bataryaların ömrünü uzatmak istiyorsanız, büsbütün bitene kadar kullanmayın. Bu sadece aygıtınızın performansını değil, genel güç verimliliğini ve çevresel sürdürülebilirliği de olumlu etkileyebilir.
