Basın ve yurttaş üzerindeki denetim: ‘Otosansür ve infaz etkisi yaratıyor’
Türkiye son devirde neredeyse her güne yeni bir soruşturma, gözaltı ve tutuklama kararı ile uyanıyor.
Suçlamaların somut kanıtlardan fazla zımnî şahit sözlerine dayanması ve tahliye kararlarında isimli kontrolün tartıda olması tartışma yaratıyor. Son olarak gözaltına alınan gazetemiz muharriri Murat Ağırel ve gazeteci Timur Soykan’a ait yurtiçi yasağı ve hafta üç gün imza atma kararı verildi.
Hem tutuklu belediye liderleri Ahmet Özer ve Resul Emrah Şahan hem de gazeteciler Hasret Gürses ve Murat Ağırel’in avukatı olan Hüseyin Ersöz, mesken mahpusu, yurt dışı yasağı, haftanın üç günü imza atma yükümlüğü üzere uygulamaların tabir hürriyetini sınırladığına dikkat çekti.
‘ÖLÇÜSÜZ MÜDAHALE’
Bu uygulamaların otosansürü de beraberinde getireceğini belirten Av. Ersöz, Zira bu kurallar altında hiçbir gazetecinin özgür bir ortamda basın-yayın faaliyetinde bulunması mümkün değildir. Tutuklama önlemi yerine uygulanan bu isimli denetim önlemlerini olağanlaştırmamak gerekmektedir. Çünkü yalnızca gazetecilik faaliyetinden kaynaklı, yani yapılan bir röportaj, yayın esnasındaki lisan sürçmesi ya da bir makaleye kabahat atfedilerek ağır isimli denetim önlemlerine hükmedilmesi tabir hürriyetine ölçüsüz formda müdahale manası taşır. Bu durumun basın özgürlüğü ile direkt irtibatlı olan ülkenin demokrasi algısını zedelediği de bir gerçektir” tabirlerini kullandı.
‘KUVVETLİ HATA KUŞKUSU YOK’
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu‘nun tutuklanması ile birlikte başlayan protestolara katılanlara uygulanan ya da son periyottaki çeşitli soruşturmalarda tatbik edilen muhafaza önlemlerinin kanundaki açık kaidelere muhalif biçimde uygulandığını vurgulayan Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. Korkut Kanadoğlu, “Tutuklamanın kuralları CMK unsur 100 kararında belirtilmiş olup kuvvetli cürüm kuşkusu ve bir tutuklama nedeninin bulunması tutuklama önlemine başvurulması için gereken koşullardır. Basına yansıyan bilgilere nazaran ise pek çok soruşturmada tutuklama önlemine maruz bırakılan şahıslara yöneltilmiş bir somut hata isnadı olmadığı üzere somut bir isnat yöneltildiği hallerde ise kuvvetli cürüm kuşkusunun bulunmadığı anlaşılmaktadır” dedi.
Kuvvetli kabahat kuşkusu bulunsa dahi bir tutuklama nedeni olmaksızın da tutuklama önlemine hükmolunamayacağının altını çizen Prof. Kanadoğlu, “Hukuka uygun ve CMK kararlarının gereği olan metodoloji, evvel tutuklamanın ve isimli denetimin koşullarını tespit etmek; şayet bu kurallar varsa ölçülülük prensibi mucibince bu önlemlerden birine ki bu öncelikle isimli denetim olacaktır başvurulmasının kâfi olup olmayacağını değerlendirmektir” ihtarında bulundu.
‘‘ÖLÜM-SITMA’ DAYATMASI’
Silivri üzere sembolleştirilmiş tehdidin akabinde isimli kontrol uygulamalarının da iktidar tarafından normalleştirilmeye çalışıldığını söyleyen Siyasi Tarihçi Alper Kara, “Bu formül, bir siyasi cezalandırma aracı olarak fonksiyon görmektedir. Sistematik bir biçimde özgürlüklerin kısıtlanmasını yaygınlaştıran bu uygulama, öğrenci aksiyonlarından sendika şovlarına, gazetecilerin ve akademisyenlerin maksat gösterilmesine kadar geniş bir yelpazede yurttaşların karşısına çıkmaktadır” dedi.
İktidarın, bir yandan mesken mahpusunu yaygınlaştırırken öteki yandan da tutuklamaları işaret ederek bu cezanın “yumuşak” bir tavır olduğu algısını yerleştirmeye çalıştırdığını belirten Kara, “Böylece toplumun bu durumu kanıksaması hedeflenmektedir. Bu, adeta ‘ölüm ile sıtma’ ortasında bir seçim dayatmasıdır; ehven-i şer olarak görülen mesken hapsiyle bir nezaret ve kontrol düzeneği muhaliflere dayatılmaya çalışılmaktadır” dedi.
