Lozan’ın tanığı: Ali Naci Karacan kimdir?
Ali Naci Karacan, Lozan Barış Konferansı’na katılan gazetecilerden biri olarak, diplomasi tarihine tanıklık etti ve izlenimlerini kalıcı bir yapıta dönüştürerek gelecek kuşaklara aktardı. Pekala, Ali Naci Karacan kimdir?
ALİ NACİ KARACAN KİMDİR?
Ali Naci Karacan 1896’da İstanbul’un Mercan semtinde dünyaya gelen Ali Naci Karacan, Galatasaray Lisesi ve Fransız Frerler Okulu’nda (Saint Joseph Lisesi) eğitim aldı. Lise yıllarında edebiyata ilgi duymaya başladı; Tevfik Fikret’in tesiriyle aruz vezniyle şiirler yazdı ve bu şiirleri Servet-i Fünun ve Rübab mecmualarında yayımlandı.
GAZETECİLİK KARİYERİ
Gazeteciliğe, Yunus Nadi’nin yazı işleri müdürlüğünü yaptığı Tasvir-i Efkâr gazetesinde başladı. Daha sonra İkdam gazetesine geçti ve burada İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni eleştiren yazılar kaleme aldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında Bağdat’ta General Von der Goltz Paşa’nın tercümanı olarak vazife yaptı. Savaş sonrası, Necmettin Sadık Sadak ve Falih Rıfkı Atay ile birlikte Akşam gazetesini kurarak, Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen yayınlar yaptı.
Karacan, gazetecilik mesleğinde birçok değerli gazetenin yayın direktörlüğünü üstlendi. İkdam, Tan, Siyaset ve İnkılap üzere gazeteleri çıkardı. 1936’da Anadolu Ajansı’nın Bulgaristan temsilciliği misyonunu üstlendi ve 1948’e kadar yurtdışında kaldı. 1950 yılında Milliyet gazetesini kurarak Türk basınına yeni bir soluk getirdi. Milliyet’in “Anayasa”sı ismini verdiği yayın programını ve biçimini Peyami Safa ve Cemil Cahit Toydemir’le birlikte hazırladı.
ESERLERİ
Ali Naci Karacan, gazeteciliğin yanı sıra edebi eserler de kaleme aldı. Lozan Barış Konferansı’nı takip eden gazetecilerden biri olarak İsviçre’ye gitti ve müşahedelerini “Lozan” isimli yapıtında paylaştı.
ÖZEL HAYATI VE MİRASI
Ali Naci Karacan, gazete sahibi Ercüment Karacan’ın babası, iş insanı Ali ve Ömer Karacan’ın dedesidir. 7 Temmuz 1955 tarihinde İstanbul’da 59 yaşında kalp krizinden hayatını kaybetti.
LOZAN’IN ŞAHİDİ
Türk basınının öncü isimlerinden Ali Naci Karacan, sadece gazeteci değil, tıpkı vakitte tarihin kritik anlarına tanıklık eden bir gözlemciydi. Bu tanıklıkların en değerlisi, kuşkusuz Lozan Barış Konferansı sırasında yaşandı.
1923 yılında İsviçre’de düzenlenen Lozan görüşmelerine Türkiye’den katılan az sayıdaki gazeteciden biri olan Karacan, Lozan’daki atmosferi, kulisleri ve diplomatik temasları şahsen yerinde izleyerek halka aktardı. Onun kaleme aldığı yazılar, periyodun siyasi ruhunu anlamamıza yardımcı olan çok değerli evraklardır.
Ali Naci Karacan, bu izlenimlerini daha sonra “Lozan” isimli kitabında topladı. Bu eser, gazeteciliğin sırf haber vermek değil, tıpkı vakitte tarihi belgelemek ve yorumlamak olduğunun da en değerli örneklerinden biridir. Kitap, o günlerde yaşananları sade bir lisanla anlatırken, Türkiye’nin geleceğini şekillendiren kararların nasıl alındığını da ayrıntılandırır.
Karacan’ın Lozan’daki çalışmaları, onun yalnızca bir yayıncı değil, tıpkı vakitte araştırmacı gazeteciliğin öncüsü olduğunu da ortaya koyar. Bu istikametiyle hem mesleğine hem de ülkesine büyük katkı sağlamıştır.
