AYM’den 8’inci toplu sözleşme öncesinden dikkat çeken emsal karar: Yetkili sendikalara iki katı aidat alma hakkı

Kamu işçilerinin 8’inci periyot toplu kontratları öncesinde Anayasa Mahkemesi (AYM) tartışma yaratacak emsal bir karara imza attı. Yüksek Mahkeme yetkili sendikaya üye olmayan kamu işçilerinin toplu mukaveleden yararlanmak için yetkili sendikaya dayanışma aidatı (iki katı aidat) ödeme zorunluluğunun önünü açtı. Eski Eğitim Sen MYK Üyesi Özgür Bozdoğan; “Sendikal demokrasisini, azınlık sendikasının çoğunluk sendikası olmasını ortadan kaldıran bir durum” dedi.

Anayasa Mahkemesi (AYM); 8’inci periyot toplu kontrat periyodu öncesinde dikkat çeken bir karara imza attı. Yüksek Mahkeme; yetkili sendikaya üye olamayan kamu işçilerinin toplu mukaveleden yararlanmak için yetkili sendikaya iki kat aidat ödeme zorunluluğunun önünü açtı.

İKİ KAT AİDAT ZORUNLULUĞUNU DANIŞTAY İPTAL ETMİŞTİ

2015’te Resmi Gazete’de yayımlanan 3’üncü devir toplu mukaveleyle “yetkili sendika üyesi olmayan mahallî idare hizmetleri kolundaki kamu çalışanının toplumsal istikrar mukavelesinden yararlanabilmesi için iki kat aidatı ödemeleri zarurî tutulan” düzenlemeye ait lokal idare hizmetleri kolunda örgütlü ikinci büyük sendika olan Türkiye Lokal İdare Hizmetleri Kolu Kamu Vazifelileri Sendikası’nca 2016’da Danıştay’a iptal davası açıldı. Davanın görüldüğü Danıştay 11’inci Dairesi Aralık 2017’de iptal kararı verdi.

AYM DE DANIŞTAY’IN KARARINI İPTAL ETTİ

Yerel idare hizmetlerinde yetkili sendika olan Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası (BEM-BİR-SEN) da Danıştay 11’inci Daire’nin iptal kararını “sendika hakkıyla ilişkili olarak ayrımcılık yasağının ihlali” savıyla 2020’de Anaysa Mahkemesi’nde dava açtı. Yüksek Mahkeme; davayı 9 Ocak’ta ihlal istikametinden karara bağladı ve gerekçeli kararını dün Resmi Gazete’den yayımladı.

İKİ KAT AİDAT TOPLUMSAL ADALETİ GÖZETİYORMUŞ

Yüksek Mahkeme; kelam konusu aidat düzenlemesinin toplu kontrattan yararlanmanın aidat farkı ödemesiyle sonlandırılmasının sendikal örgütlenmeye ziyan vermeyeceğini belirterek; “Toplu mukavelenin getirdiği mali ve toplumsal haklardan faydalanmak, bu kontratın yapılmasına katkı sağlayan yetkili sendika üyelerinin ayrıcalığıdır. Lakin, muhakkak bir aidat farkı ödeyerek bu haklardan öteki kamu vazifelilerinin de yararlanmasına imkan tanınması, örgütlenme özgürlüğünü zedelemediği üzere toplumsal adaleti de gözetmektedir” değerlendirmesin de bulundu.

DOSYA YİNE DANIŞTAY’A GÖNDERİLDİ

Yüksek Mahkeme ayrıyeten somut olay kapsamında anayasanın “Kanun önünde eşitlik” başlıklı 10’uncu hususundaki “ayrımcılık yasağına” yönelik Danıştay 11’inci Daire ile Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun düzgün bir inceleme yapmadığını kıymetlendirerek; “Sendika üyesi olmayanların, toplu mukaveleden lakin iki aidat meblağı kadar bir ödeme yaparak yararlanması, ne örgütlenme özgürlüğüne ne de eşitlik unsuruna aykırıdır” sözünü kullanması dikkat çekti. Bu münasebetlerle AYM; Danıştay’ın iptal kararını anayasanın sendikalara “Üyelerinin çalışma bağlantılarında, ekonomik, toplumsal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek” hakkı tanıyan 51’inci unsurla temaslı 10’uncu unsurda teminat altına alınan ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine karar vererek, evrakın 11’inci Daire’nin işlerinin devredilidiği Danıştay’ın ilgili dairesine gönderilmesini oy birliğiyle hükmetti.

‘SENDİKAL DEMOKRASİNİN ORTADAN KALDIRILMASI’

Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, kamu vazifelilerinin sendikal hakları ve toplu kontrat sistematiği açısından emsal teşkil ederken, toplumsal istikrar kontratlarında sendika üyesi olan ve olmayan istikametinden farklı kararlar konulabilmesinin de yolunu açıyor. Eski Eğitim-Sen Merkez Yürütme Kurulu üyesi Özgür Bozdoğan, kelam konusu kararın ağustosta başlayacak toplu mukavele devri öncesinde alınmasına dikkat çekerek; “Toplu mukavelenin bir hak olduğunu ve haklardan yararlanılmasının bir fiyata tabi tutulmaması gerektiğini belirtiyoruz. Sendika literatüründe bunun ismi dayanışma aidatıdır. Bu uygulama yetkili sendikaya üye olmayanları yetkili sendikaya üye olmaya zorlanması manasına geliyor. Sendikal demokrasisini, azınlık sendikasının çoğunluk sendikası olmasını ortadan kaldıran bir durum. Bu kararın haziran ayında alınması, ağustosta başlayacak toplu mukaveleleri etkilemesi bakımından kritik bir ehemmiyete sahip” dedi.