Mutlak butlan nedir, mutlak butlan sebepleri neler? Mutlak butlan hangi durumlarda ortaya çıkar?
Hukuki süreçlerin geçerliliği, muhakkak kurallara bağlıdır. Bu kurallara uyulmaması hâlinde süreçler geçersiz sayılabilir. Geçersizlik durumları, ekseriyetle mutlak butlan ve rölatif butlan olmak üzere ikiye ayrılır. Pekala, mutlak butlan nedir, mutlak butlan sebepleri neler? Mutlak butlan hangi durumlarda ortaya çıkar?
MUTLAK BUTLAN NEDİR?
Mutlak butlan, bir türel sürecin kesin ve baştan itibaren geçersiz olmasıdır. Bu cins geçersizlik, sürecin kurucu ögelerinin mevcut olmasına karşın, hukukun emredici kurallarına, kamu tertibine, ahlaka yahut kişilik haklarına açıkça alışılmamış olması nedeniyle ortaya çıkar. Mutlak butlan durumunda, süreç güya hiç yapılmamış üzere sayılır ve mahkeme bu durumu resen dikkate alır.
MUTLAK BUTLAN HANGİ DURUMLARDA KELAM HUSUSUDUR?
Türk Borçlar Kanunu’na nazaran aşağıdaki durumlar mutlak butlan kapsamına girer:
Hukuka ve genel ahlaka muhalif sözleşmeler
Konusu imkansız olan işlemler
Kanunlara ters kararlar içeren sözleşmeler
Gerçek irade dışında yapılan süreçler (örneğin tehditle imzalanan sözleşmeler)
Sözleşme yapma ehliyeti bulunmayan şahısların yaptığı süreçler (örneğin tam ehliyetsiz bir kişinin yaptığı işlem)
Bu cins süreçler, tarafların isteği olsa dahi geçerli sayılmaz.
NİSPİ BUTLAN NEDİR?
Nispi butlan, bir sürecin geçersiz sayılabilmesi için ilgili tarafın bunu ileri sürmesi gereken durumları tabir eder. Mutlak butlana nazaran daha hafif bir geçersizliktir. Çoklukla mukavele taraflarından birini müdafaa emeliyle düzenlenir.
Nispi Butlanın Özellikleri:
İşlem baştan geçersiz kabul edilir, fakat bu geçersizlik yalnızca ilgili tarafın talebiyle gündeme gelir.
Mahkeme bu durumu resen dikkate almaz.
Geçerlilik yahut geçersizlik, tarafların iradesiyle belirlenir.
NİSPİ BUTLAN HANGİ DURUMLARDA GÖRÜLÜR?
Nispi butlan, bilhassa aşağıdaki hallerde ortaya çıkar:
Hata (yanıltıcı bilgiyle süreç yapılması)
Hile (kasten aldatma)
Tehdit (zorla irade oluşturulması)
Bu çeşit süreçler, lakin ziyan gören tarafın iptal talebiyle geçersiz sayılır.
