Müzede bir gece
Hatay’daki Kültür ve Turizm Bakanlığı Necmi Asfuroğlu Arkeoloji Müzesi’ne birinci girdiğinizde evvel ne kadar sıra dışı bir yerde olduğunuzu fark etmiyorsunuz. En azından ben anlamadım! Giriş salonunda arkeolojik kalıntıların buluntularını, mozaik örneklerini gördükten sonra küçük bir koridorla asma köprüye çıkıldığında aşağıya mı, üste mı, sağa mı, sola mı bakacağınızı şaşırıyorsunuz. Çabucak altınızda 5 farklı katmanda 13 farklı medeniyetin kalıntıları var. Başınızı biraz üste kaldırdığınızda havada çelik kolonlar üzerine inşa edilmiş bir otelin odalarını görüyorsunuz. Köprü bitimindeki otelin kafesinde oturanlar, kalıntıları izleyerek kahvelerini İçiyor.
Müzeyi seyahatimiz sırasında bize rehberlik yapan Müze Otel’in satış sorumlusu Görkem Doğan, “Asfur Arapça kuş demek ve her şeyin başlangıcı da bir kuş mozaiği” diye başlıyor anlatımına ve şöyle devam ediyor:
“2009 yılında 400 odalı, 5 yıldızlı betonarme bir otel yapmak üzere inşaata başlanıyor. Birinci hafriyatta bir kuş mozaiği bulunuyor. Etrafı kazıldıkça 17 bin metrekarelik arkeolojik bir alan çıkıyor. Bunun üzerine oteli havaya yapma kararı alınıyor. Müze üstüne otel yapmak üzere özel müsaade alınıyor. İş makinası vb. kullanılmıyor. Mimari projesi Emre Arolat’a ilişkin olan otelin üretimi 10 yıl sürüyor. Sayısı 200’e düşürülen odalar, 66 çelik kolon üstüne havaya inşa ediliyor. Müze’nin duvarı da tahminen bir gün hafriyata devam edilirirse kolaylıkla kaldırılsın niyetiyle seyyar yapılıyor. Asfuroğlu ailesi burası insanlığa miras kalsın istiyor. ”
30 BİN BULUNTU
Yapımı tamamlandıktan sonra Müze, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devrediliyor. Kalıntılardan yaklaşık 30 bin buluntu çıkarılıyor, hepsi kayıt altına alınıyor. Bunların birçok da müzede sergileniyor.
Müzede, ortası levhalarla kaplanmış dört tarafı yapılarla çevrelenmiş kompleks bir yapı (muhtemelen forum), iki evreli bir yapı, 5. yüzyıl sonlarına ilişkin bir konut, tabanı dörtgen taş levhalarla kaplı birbirini dik kesen iki cadde, caddenin kuzey ve doğu kenarına bitişik sıralı yerler, 5. yüzyıla ilişkin hamam kompleksi, 5. yüzyıl sonlarına ilişkin mozaik kaplamaları ortaya çıkaran odalar, Helenistik duvarlar, 2. yüzyıla ilişkin bir konutun ziyafet salonu, sondaj çukurları bulunuyor.
“DALGALI MOZAİK”
Görkem Doğan’ın verdiği bilgilere nazaran, müzede bulunan dünyanın en büyük tek modül taban mozaiği 1050 metrekare büyüklüğünde ve üstünde 9 geometrik hal var. “Bu mozaik kabaca bir tabirle halı” diyen Doğan, mozaiğin üzerinde doğal afetler nedeniyle dalgalanmalar olduğu için “dalgalı mozaik” dediklerini söylüyor.
Bir Roma konutunun ziyafet salonunun önündeyiz. Taban mozaiğinde su perileri Pegasus’u bir düğüne hazırlıyor. Atın bir karış üstünde “Bunu Euporos yaptı” yazıyor . Yani yapıtın üstünde sanatkarın imzası var. Doğan, “Buradan anlıyoruz ki MS 2. yüzyılda yaşayan Antakyalı bir arkeoloji sanatkarı varmış. Vaktinde büyük bir köşkün yemek odasının mozaiğini yapmış” diyor.
ŞOK ODALI HAMAM
MS 5. yüzyıla tarihlenen Roma Hamamı, dört bölmeden oluşuyor. Altta yakılan odunlarla sıcak sular, kilden borularla bu odalardan üçüne sıcak su taşıyor. Dördüncü oda ise şimdinin “şok odası”. Yani ılık ya da soğuk suyla yıkanılan kısım. Biraz ötede bulunan çarşının duvarsız genel tuvaletine bakıp “Romalılar burada sanki nasıl sosyalleşiyordu?” diye düşünürken Doğan, dikkatimizi üzerinde yürüdüğümüz asma köprünün döşemesine çekiyor ve kelamlarını şöyle tamamlıyor:
“Yürünen yer siyah. Otel gri. Neden bu kadar karanlık? diye düşünebilirsiniz. Bulunduğumuz cadde, dünyanın birinci sokak lambalarının kullanıldığı caddedir. Bu cadde Anadolu’nun birinci mescidi olan Habibi Neccar Mescidi ile başlar ve dünyanın birinci kilisesi olan St. Pierre ile biter. Caddenin kaldırım taşları evvelden şu an üzerinde yürüdüğümüzle birebir birebirdi. Bu türlü döşeme sebebimiz bu.”
DEPREMDE İSTİNAT DUVARI YIKILDI
Müze Otel, sarsıntıda hiç hasar görmemiş ancak bu eşsiz kalıntıların bir duvarı yıkılmış. Müzede, “6 Şubat zelzelesinin izleri” başlığı altında şu bilgi veriliyor: “Antik kaynaklarda Antiokheia’da M.S. 526 yılında büyük bir zelzele yaşandığından bahsedilir. Necmi Asfuroğlu Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Forum yapısına ilişkin mozaiklerde, MS 526 yılında yaşanan zelzelenin tesirleri günümüze kadar ulaşabilmiştir. Yol kenarında bulunan dükkân ve işlikleri çevreleyen istinat duvarı ise 6 Şubat 2023 sarsıntısında yıkılmıştır. Duvar, sarsıntı anısı olarak olduğu üzere korunmuştur.”
BOMBOŞ BİR DUA ODASI
Otelin bir de “Dua Odası” var. İçinde hiçbir dini sembol yok. Burası mescit değil, sinagog değil, kilise değil. Görkem Doğan, “İçinde sizden ve inancınızdan diğer hiçbir şey yok” diyor. Elbette örneğin bir Müslüman namaz kılmak isterse seccadesini, tespihini yanında götürüyor lakin sonrasında oda tekrar bomboş kalıyor.
