Beyaz Saray’da 28 yıl aradan sonra ilk Güney Kıbrıs lideri: ABD, denge politikasını bırakıyor mu?
Getty Images ABD Başkanı Joe Biden (sağda), Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides’i Beyaz Saray’da ağırladı. ABD Başkanı Joe Biden, 30 Ekim’de Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides’i Beyaz Saray’da ağırladı.
Christodoulides, 1970’de Makarios ve 1996’de Glafkos Klerides’den sonra Washington’da ağırlanan üçüncü Kıbrıslı Rum başkan oldu.
Görüşme, iki ülkenin savunma alanı dahil bağlarını stratejik seviyeye çekme kararı almalarının çabucak akabinde gerçekleşti.
Türkiye, ABD’nin adada taraflar ortasında tarihi olarak uyguladığı istikrar siyasetinden vazgeçmesinden rahatsızlık duyuyor.
Kıbrıs Cumhuriyeti’ne silah ambargosunun kaldırılmasından da kaygılı.
Görüşmede neler konuşuldu?
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, görüşmenin ABD-Kıbrıs Cumhuriyeti Stratejik Diyalog düzeneğinin 23 Ekim’de yaşama geçirilmesinin çabucak akabinde yapıldığına dikkat çekildi.
Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi, bölgesel güvenlik ve Ukrayna’daki gelişmelerin ele alındığını kaydeden Beyaz Saray, Biden’ın Gazze’ye insani yardım ulaştırılmasında rol oynayan Kıbrıs Cumhuriyeti’ne teşekkür ettiğini bildirdi.
Açıklamada, Kıbrıs adasının fiilen bölünmesinin 50’nci yılı olduğu anımsatılırken, Biden’ın BM Güvenlik Kurulu kararlarıyla dengeli olacak halde iki kesitli, iki toplumlu ve tüm Kıbrıslıların siyasi eşitliğine dayalı bir federasyon kurulmasını desteklediği belirtildi.
Biden, görüşme öncesinde yaptığı kısa açıklamada, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 1974 yılında adaya düzenlediği askeri harekatı kastederek “Çok düzgün hatırlıyorum. O sene ABD Senatörü olarak birinci yılımdı. Üzücü bir gündü,” ifadelerini kullandı.
Amerikan Başkanı, buna rağmen adada federal bir tahlil konusunda optimist olduğunu kayda geçirdi.
- Kıbrıs Harekâtı: O gün Atina’da neler yaşandı?
- Kıbrıs Harekatı’nın 50. yılı: Sorun neden çözülemiyor, teşebbüsler hangi basamakta?
Getty Images Türklerin adanın kuzeyinde 1983’te tek taraflı ilan ettiği KKTC’yi Türkiye dışında hiçbir ülke tanımıyor. Christodoulides ise iki ülke ortasındaki bağların tarihi ve stratejik olarak en yüksek noktasında olduğunu belirtti ve savunma, güvenlik, güç alanlarındaki işbirliğine vurgu yaptı.
Kıbrıs sıkıntısına ait görüşlerini de aktaran Christodoulides, 1974’ten bu yana “ülkesinin Türkiye’nin işgali” altında olduğunu söyledi, sorunun BM parametrelerinde tahlili için ABD’nin takviyesini istediğini kaydetti.
Türkiye, BM parametrelerini temel alan 2004 Annan Planı ve 2017 Crans Montana tahlil süreçlerinin Kıbrıs Rum toplumu tarafından reddedildiğini vurguluyor.
Ankara, bundan sonra yapılacak görüşmelerin “egemen eşitlik ve eşit milletlerarası statünün tescil edilmesi” unsurlarının üzerine inşa edilmesi gerektiğini kaydediyor.
Hem Türkiye hem de Kıbrıs’taki Türk önderler, iki devletli tahlile vurgu yapıyorlar.
- Annan Planı’nın ana hatları
- Crans Montana: Kıbrıs müzakereleri sonuç çıkmadan bitti
ABD ile ilgiler nasıl gelişti?
Yunan basınında çıkan haberlere nazaran, iki önderin görüşmesinde güç, iktisat ve yatırımlar konusunda ilerlemeler sağlandı.
Kıbrıs Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz’de kıymetli ölçüde doğalgaz barındıran rezervlere sahip ve ortalarında Amerikalı şirketlerin de olduğu birçok memleketler arası şirketle kaynakların çıkarılması ve memleketler arası pazarlara iletilmesi konusunda işbirliği yapıyor.
Ankara ise başta ABD olmak üzere bölgede iş yapan ülkelere Doğu Akdeniz’in hidrokarbon zenginliklerinden, başta Türkiye ve Kıbrıs Türk toplumu olmak üzere tüm tarafların yararlanması gerektiği ihtarında bulunuyor.
Washington-Lefkoşa ilgileri, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ülkesindeki bankaların ve finans kurumlarının Rusya kaynaklı kara para ve öbür yasa dışı maksatlar için kullanılmasını zorlaştıracak adımlar atmasının akabinde son yıllarda gelişti.
ABD, İsrail-Hamas savaşının bölgeyi de tesirler hale geldiği bir süreçte Kıbrıs ile stratejik diyalog ilan etti ve savunma konusunda işbirliğini güçlendirdi.
ABD bu taraftaki birinci adımını 2020’de Kıbrıs’a uyguladığı silah ambargosunu kaldırarak attı.
ABD ve Kıbrıs Cumhuriyeti, bu sene eylül ayında “İkili Savunma İşbirliğine Dayalı Yol Haritası” aracılığıyla bu başlıktaki işbirliğini derinleştireceklerini gösterdiler.
Türkiye bu adımın adanın silahlandırılması açısından tehlikeli bir süreç başlatacağı ihtarında bulundu ve Kıbrıs Türk toplumunun güvenliği için gerekli adımları atacağını kayda geçirdi.
Basında çıkan haberlerde, Türkiye’nin adanın kuzeyinde silahlı insansız hava araçları için bir hava üssü ve ayrıyeten bir de deniz üssü kurmayı planladığı yer aldı.
Türkiye neden rahatsız?
Türkiye, Washington’u tarihî olarak Türk-Yunan meselelerinde ve ona bağlı gelişen Kıbrıs meselesinde izlediği istikrarlı politikayı son beş senede Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti lehine değiştirmekle suçluyor.
Ankara, bunun hem adada hem de bölgede olumsuz yansımaları olacağı ihtarında bulunuyor.
Ayrıca bu adımların, Kıbrıs probleminin kalıcı tahlili için yapılacak eforlara ziyan vereceğini kaydediyor.
Ankara, gelişmelerin Avrupa Birliği üyesi olduktan sonra Kıbrıs Türkleriyle adanın idaresini paylaşma konusunda esasen motivasyonu azalmış olan Kıbrıs Rumları’nı daha da isteksiz hale getireceği ihtarında bulunuyor.
Ankara’da yapılan değerlendirmelerde, ABD’nin Kıbrıs’la geliştirdiği alakanın Yunanistan’la son devirde giderek artan savunma ve güvenlik işbirliği ile birlikte düşünülmesi gerektiği vurgulanıyor.
Washington’un Doğu Akdeniz’deki stratejik işbirliğini Türkiye yerine Yunanistan-Kıbrıs ikilisiyle güçlendirme niyetinde olduğu da kaydediliyor.
- Kıbrıs AB’ye bölünmüş giriyor
- ‘KKTC’yi neden hiçbir ülke tanımıyor?
- Kıbrıs Harekatı’nın 50. yılı: Sorun neden çözülemiyor, teşebbüsler hangi kademede?
- Kıbrıs’ta Türk tarafının önerdiği ‘3D formülü’ nedir?
- Kıbrıs’ta Türk tarafı hangi adımları atacak, iki devletli tahlil mümkün mü?
- ‘KKTC’yi neden hiçbir ülke tanımıyor?
