ABD mahkemesinden tarihi karar: Google’ın ‘veri egemenliği’ sona mı eriyor?

ABD’de, federal mahkemenin Google’ın internet reklamcılığı alanındaki faaliyetlerini yasadışı tekel olarak nitelemesi, dijital dünyanın istikrarlarını sarsacak bir gelişme olarak kayıtlara geçti.

Mahkeme kararı, sırf teknoloji devinin reklam gelirine değil, tıpkı vakitte ferdî datalar üzerinde kurduğu tartışmalı hakimiyete de direkt meydan okuyor.

Konuya ait açıklama yapan Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) Genel Sekreteri Agnès Callamard, mahkemenin kararı için, “İnsan haklarına saygılı bir internet dünyası için değerli bir birinci adım olabilir” dedi. Callamard, Google’ın datalar üzerinden kurduğu denetim modelinin temel hak ve özgürlüklerle bağdaşmadığını vurguladı.

ABD Adalet Bakanlığı‘nın açtığı ikinci antitröst davasında da Google’ın arama motoru piyasasını yasadışı biçimde tekelleştirdiğine hükmedilmesi, teknoloji deviyle ilgili tartışmaları derinleştirdi.

“TEKELCİ HAKİMİYET” VURGUSU

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Callamard, mevzuyla ilgili şunları kaydetti:

“Google’ın tekelci hakimiyetinin, haklara saygılı bir yaklaşımla kırılması, insan haklarına hürmet gösteren bir internet dünyası doğrultusunda değerli bir birinci adım olabilir. Karar, tek bir şirketin hakimiyetini azaltarak ve Google’ın datalarımız üzerindeki denetimini zayıflatarak, insan haklarını müdafaaya bağlı kalan aktörlerce doldurulması gereken bir alan açıyor. Her şirket, insan haklarına hürmet göstermekle yükümlüdür, fakat Google, modelinin, kullanıcı haklarını nasıl koruduğunu kanıtlamakta başarısız oldu.”

Uluslararası Af Örgütü internet sitesinde yer alan açıklamada ayrıyeten şu sözler yer aldı:

“ZAMANI GELDİ…”

Google’ın mevcut modeli, insanların şahsî bilgilerini toplamaya, incelemeye, diğerleriyle paylaşmaya ve bu datalardan kâr elde etmeye dayanıyor. Bu zehirli ve Meta, TikTok üzere öbür büyük teknoloji şirketleri tarafından da paylaşılan nezaret temelli yaklaşım, özel hayatın kapalılığı hakkını zayıflatmakta ve Google’a mutlak bir pazar hakimiyeti vererek, haklarımıza hürmet gösteren öteki alternatiflere alan bırakmamaktadır.

Dünyanın en çok kullanılan arama motoru olarak Google, insanların, haklarının korunduğundan emin bir biçimde internette dolaşıp dolaşamayacağı üzerinde muazzam bir güce sahip. Her şirket insan haklarına hürmet göstermekle yükümlüdür fakat Google, modelinin, kullanıcı haklarını nasıl koruduğunu gereğince kanıtlamakta başarısız oldu.

Google ve öteki büyük teknoloji şirketlerine ferdî datalarınızı teslim etmek zorunda kalmadan internete bağlanmak çok sıkıntı; bu şirketlerin hizmetlerine kaydolmadığınızda ya da şahsî bilgilerinize bu biçimde müdahale edilmesine ya da bundan para kazanılmasına onay vermediğinizde bile bu geçerli.

Agnès Callamard

Callamard, kelamlarını şöyle sonlandırdı:

“Google’ın reklam servislerinin yasadışı bir inhisar olduğuna hükmedildiğine nazaran, artık Google’ın haklara saygılı, yapısal bir bölünmeye gerçek ilerlemesinin vakti geldi.”

NE OLMUŞTU

ABD Adalet Bakanlığı, Google’ı, internet reklamcılığı pazarında hakimiyetini sürdürmek ve rakiplerini saf dışı bırakmak için pazar manipülasyonu yaparak kullanıcılara, haklara saygılı bir alternatif sunulmasına müsaade vermemekle suçladı.

Google, 2016’da saklılık siyasetinde değişiklik yaparak, pazarlama platformları genelinde bilgi entegrasyonuna müsaade verdi. Bu değişiklikle, şahısların internet kullanımının art planında çıkarılan son derece ferdî bilgilere dayalı olarak reklamların şahsa nazaran uyarlanması sağlandı.

REKLAM PAZARININ YÜZDE 87’SİNİ KONTROL EDİYOR

ABD Adalet Bakanlığı, Google’ın ABD’nin reklamcılık pazarının yüzde 87’sini denetim ettiğini savunuyor. Rekabetçi bir pazarda kullanıcılar, muhtemelen kapalılığa yönelik bu cins müdahaleleri reddedecektir, lakin alternatif servis sağlayıcıların olmaması, onlara Google’ın kullanıcı bilgilerini toplamasını ve bundan para kazanmasını kabul etmekten diğer seçenek bırakmıyor.

ABD Adalet Bakanlığı, yakın zamanda Google’a karşı açtığı bir öteki monopolleşme tersi davayı da kazandı. Washington DC’de bir hâkim, Google’ın çevrimiçi arama pazarını yasadışı olarak tekelleştirdiğine hükmetti.

Her iki davada da Google’ın bölünmesini gerektiren tahliller de dahil önerilen tahlillerle ilgili karar bekleniyor. AB’de, Google’ın reklam servisleriyle ilgili emsal bir davada kararın açıklanması beklenirken, bir öteki dava da Birleşik Krallık’ta açıldı.