Almanya seçimleri hakkında bilinmesi gerekenler: Yeni Şansölye kim olacak?

Anketlere nazaran Friedrich Merz liderliğinde ilerleyen ve Almanya’nın iki büyük muhafazakâr merkez sağ partisi, Hristiyan Demokrat Birliği ve Hristiyan Toplumsal Birliği‘ni (CDU/CSU) bir ortaya getiren ittifak, yüzde 29 oy oranıyla önde gidiyor ve Başbakan Olaf Scholz’un Sosyal Demokrat Partisi’ni (SPD) yaklaşık 14 puan geride bırakıyor. Lakin Merz’in parlamentoda mutlak çoğunluğu sağlaması beklenmiyor.

Son Forsa Enstitüsü anketine nazaran çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi yüzde 21 oy oranına ulaşarak ülkenin ikinci en güçlü siyasi gücü haline geldi. Fakat göçmen tersi siyasetler izleyen bu partinin iktidara gelme talihi yok zira öteki tüm partiler AfD ile koalisyon yapmayı reddediyor.

Analistler, en muhtemel hükümet senaryosunun Hristiyan Demokratlar ve Toplumsal Demokratlar ortasında bir koalisyon olacağını öngörse de, kararsız seçmenlerin fazlalığı ve Almanya’nın karmaşık seçim sistemi nedeniyle parlamentodaki sandalye dağılımı belirsizliğini koruyor.

Friedrich Merz

KİMLER OY KULLANIYOR?

Resmi datalara nazaran 59 milyondan fazla Alman vatandaşı oy kullanma hakkına sahip. Bunlar arasında 2,3 milyon kişi birinci defa oy kullanacak. Almanya’daki seçmen profili yaşlı nüfusa eğilimli; seçmenlerin yüzde 42’si 60 yaş ve üzerindeyken, 30 yaş altı seçmen oranı yalnızca yüzde 13.

7 milyondan fazla göçmen kökenli seçmen bulunuyor ve bunların 1 milyondan fazlası Türk kökenli Alman vatandaşlarından oluşuyor.

Geçmiş seçimlerde, yaşlı seçmenler daha yüksek bir iştirak gösterirken, gençler ve göçmen kökenliler ortasında iştirak oranı daha düşük oldu. 2021 genel seçimlerinde iştirak yüzde 76,6 olarak gerçekleşirken, 2024 Avrupa Parlamentosu seçimlerinde bu oran yüzde 64,8’e düştü.

ALMANYA’DA SEÇİM SİSTEMİ NASIL İŞLİYOR?

Almanya’da başbakan direkt halk tarafından değil, parlamento üyeleri tarafından seçiliyor. Seçmenler, yeni parlamento üyelerini belirleyerek, dolaylı olarak başbakanın kim olacağını tayin ediyor.

Eğer bir parti parlamentoda çoğunluğu elde ederse ya da mutlak çoğunluğa sahip bir koalisyon kurarsa, o partinin adayı başbakan oluyor.

Almanya, karma bir seçim sistemi kullanıyor. Her seçmen iki oy hakkına sahip: Birinci oy ile kendi bölgesini temsil edecek bir milletvekilini seçerken, ikinci oy ile bir siyasi partiye takviye veriyor. Partilerin parlamentoda kaç sandalye kazanacağını temel olarak bu ikinci oy belirliyor.

Bir partinin parlamentoya girebilmesi için ya toplam oyların en az yüzde 5’ini alması ya da en az üç direkt milletvekilliği kazanması gerekiyor. Bu baraj, parlamentonun çok parçalanmasını engellemek için uygulanıyor.

Alman Parlamentosu (Bundestag)

BAŞLICA PARTİLER HANGİLERİ?

Bu seçimde 630 sandalyelik parlamento için toplam 4 bin 506 aday yarışıyor. Bayan aday oranı bir evvelki seçime kıyasla bir puan düşerek yüzde 32’ye geriledi (2021’de yüzde 33’tü).

Seçime katılan 29 siyasi partiden sırf altısı, parlamentoya girebilmek için gereken yüzde 5 barajını aşabilecek üzere görünüyor.

Bu partiler şu halde:

• Hristiyan Demokratlar (CDU/CSU)
• Sosyal Demokratlar (SPD)
• Aşırı sağcı AfD
• Yeşiller Partisi
• Sol Parti (Die Linke)
• Liberal Hür Demokratlar (FDP)

Yeni kurulan sol popülist BSW partisi ve FDP’nin yüzde 5 barajında seyretmesi, parlamentodaki güç istikrarları açısından kritik bir faktör olabilir. Eğer bu iki parti barajı aşarsa, Merz’in koalisyon kurma süreci daha karmaşık hale gelebilir.

YENİ LİDER KİM OLACAK?

Kamu yayıncısı ZDF tarafından yapılan son ankete nazaran, CDU/CSU’nun başbakan adayı Friedrich Merz, mevcut Başbakan Scholz’dan daha fazla halk takviyesine sahip.

Ankete katılanların yüzde 32’si Merz’i başbakan olarak görmek isterken, Scholz’u destekleyenlerin oranı yüzde 18’de kaldı. Yeşiller’in adayı Robert Habeck yüzde 21 ile Scholz’un önünde yer alırken, AfD’nin eş başkanı ve başbakan adayı Alice Weidel yüzde 14 oranında dayanak aldı.

Alice Weidel

HRİSTİYAN DEMOKRATLAR (CDU/CSU) NE VADEDİYOR?

• Merz, seçim kampanyasını Almanya’nın ekonomik sıkıntıları ve göç sorunu üzerine kurdu.
• Avrupa’nın en büyük iktisadını canlandırmak için şirketlere yönelik vergileri düşürme, ucuz güç sağlama ve dijitalleşmeye öncülük edecek bir dijital bakanlık kurma vaatlerinde bulunuyor.
• Göç konusunda ise hudut denetimlerini kalıcı hale getirme ve yasa dışı göçü azaltma kelamı veriyor. Ayrıyeten, sığınma başvurusu reddedilenlerin sınır dışı süreçlerini hızlandıracağını belirtiyor.
• Merz, bayan seçmenler ortasında düşük dayanak görüyor ve gençler ortasında popülerliği yalnızca yüzde 13 düzeyinde. Doğu Almanya’da ise AfD’nin güçlü olduğu bölgelerde takviyesi epey düşük.

SOSYAL DEMOKRATLAR (SPD) NE VADEDİYOR?

• Başbakan Scholz, Merz’in çok sağcı seçmenlere yönelik popülist telaffuzlarını eleştirerek, SPD’nin ekonomik büyüme ve sosyal adalet üzerine kurulu bir program sunduğunu vurguluyor.
• Scholz’un seçim vaatleri ortasında asgari fiyatı 2026 prestijiyle saatlik 15 avroya yükseltmek, milyonlarca çalışana vergi indirimi sağlamak ve temel besinler üzerindeki KDV’yi düşürmek yer alıyor.
• Dış siyasette Scholz, Ukrayna’ya takviye vermeye devam ederken, Almanya’nın direkt savaşa dahil olmaması gerektiğini savunuyor ve uzun menzilli Taurus füzelerinin Ukrayna’ya verilmesine karşı çıkıyor.

YEŞİLLER NE VADEDİYOR?

• Yeşiller’in başbakan adayı Robert Habeck, Almanya’nın yeşil güce geçişini hızlandırırken ekonomik istikrarı korumayı hedefliyor.
• Seçim programlarında, 2035 yılına kadar yüzde 100 iklim nötr güce geçiş ve 2030’a kadar kömür kullanımının büsbütün sonlandırılması üzere “iddialı” maksatlar bulunuyor…

Robert Habeck

AFD’NİN POLİTİKALARI

• AfD’nin adayı Alice Weidel, ABD’de Trump idaresinden ve Elon Musk üzere figürlerden takviye alarak yükselişini sürdürüyor.
• AfD’nin seçim vaatleri ortasında sınır denetimlerini geri getirme, sığınmacıların toplumsal yardımlarını kesme ve göçmenlerin hudut dışı edilmesini kolaylaştırma üzere radikal politikalar yer alıyor.
• Parti, Almanya’nın yenilenebilir güce geçiş sürecini bilakis çevirerek kömür ve nükleer enerjiyi yine ön plana çıkarmayı savunuyor.
• Dış siyasette ise AfD, Avrupa Birliği’nin yetkilerinin azaltılmasını ve Almanya’nın Euro bölgesinden çıkmasını istiyor. NATO üyeliğine şimdilik bağlı olduklarını belirten parti, Ukrayna’ya askeri dayanağın durdurulmasını ve Rusya’ya yönelik yaptırımların kaldırılmasını talep ediyor.