Antalya’da temiz ve adil gıdaya erişmek mümkün mü?
Antalya bakımından söyleşimizden çıkan acı sonuç ise, Türkiye’deki meyve zerzevat üretiminde kıymetli bir hisseye sahip kentte konvansiyonel tarımın hâkim olması nedeniyle organik pazarda tezgâh kurmaya yetecek kadar bile pak ve adil üretim yapan üretici bulunamaması ve bu nedenle organik pazarların kurulamaması. İkincisiyse 19 ilçeye sahip, 2 buçuk milyonu aşan nüfuslu turistik Antalya’da pak ve adil besine ulaşmak üzere örgütlenmiş yalnızca bir besin topluluğunun oluşması.
AÇIK RADYO’DAN ESİNLE
Gıda toplulukları bilhassa pestisitlerin çok kullanımı, iklim krizinin ortaya çıkışı ile bir arada belirli bir entelektüel seviyede bir sorgulama ile yaklaşık 20 yıl kadar evvel dünyanın pek çok kentinde ve Türkiye’de kurulmaya başladı. Antalya Besin Topluluğu da Açık Radyo’da besin toplulukları üzerine yapılan programlardan esinlenerek kuruluyor. Topluluğun kurucularından Erol Malçok, Antalya’da yaşayan biri olarak programları dinlediğimde Antalya’nın Türkiye’nin besin deposu kentlerinden biri olduğunu düşünüyor ve 2017’de 7 arkadaşı ile neden biz de Antalya’da bir besin topluluğu kurmayalım diye yola çıkıyor. Birinci işleri İstanbul’da kurulan besin toplulukları ile temasa geçmek, onların deneyimlerini dinlemek ve adil ve pak üretilmiş besin alanında oluşturdukları üretici envanterlerini almak oluyor. Daha sonra bu üretici sayısını ve topluluğu çoğaltmak için harekete geçiyorlar.
TEMİZ VE ADİL BESİN İLE NE KASTEDİLİYOR?
PARADOKSLAR: ADİL VE PAK ÜRETİM YAPAN ÜRETİCİ BULMA ZORLUĞU VE ADİL VE PAK ÜRETİM YAPAN ÜRETİCİNİN ZORLUĞU
Antalya’da kelam konusu pestisit kullanılmadan adil bağlarla üretim yapan üretici bulabiliyor musunuz sorusuna ise topluluğun verdiği karşılık ise ne yazık ki üzücü. Malçok, BM Ekoturizm dokümanı alan bir köyde bile üreticileri pestisitiz üretim yapmaya ikna etmekte zorlandıklarını anlatarak “Konvansiyonel tarımın çiftçi için risksiz bir üretim modeli olduğunu, çiftçinin de borçları olduğunu, çocuğunu okula gönderdiğini biliyoruz, bu riski almakta çok da istekli olmamasını da anlıyoruz, kendilerinin de bu eserleri yediklerini, Antalya’da onkoloji servislerinde hastaların çoğunluğunun bilhassa seralarda üretim yapan üreticilerden oluştuğunu da biliyoruz. Organik üretim yapmaya çalışan çiftçilerin de reklamlarda toplumsal medyada gördüğümüz tertemiz kıyafetleriyle, gülen yüzleriyle yüksek moralle üretim yapamadıklarını, çok zorlandıklarını, yorulduklarını da biliyoruz. Bu mevzu besin topluluğunun boyutunu aşan yapısal bir sorun. Kamu takviyesi gerekiyor. Biz üreticilerimize ön ödeme yaparak takviye olmaya çalışıyoruz. Biz de arayış içindeyiz. Birçok alanda eser bulmakta zorlanıyoruz. Tarım İmece diye alt küme oluşturduk. Geyikbayırı’nda sıcak kompost yapan bir arkadaşımız vardı, ona yardım ediyoruz, bazen öteki kentlerden eserlerini aldığımız üreticileri de ziyaret edip üretim süreçlerine katılmaya çalışıyoruz.
ANTALYA’DA ORGANİK PAZAR YOK
Türkiye’nin pek çok büyük kentinde kurulan organik pazarların Antalya’da olmaması da topluluğun pak taze zerzevat meyve bulmada karşılaştığı bir öbür sorun. Buğday Derneği’ne bağlı olarak bir devir Cam Piramit’in art tarafında kurulması denendiyse de pazara gelen üretici ve münasebetiyle pazarda açılan tezgah sayısı az olduğu için sürdürülememiş.
ANTALYA’DA NEDEN YALNIZCA BİR BESİN TOPLULUĞU VAR?
Şu an yüze yakın üyesi bulunan Antalya Besin Topluluğu dışında da Antalya’da öteki bir besin topluluğu yok. Pandemiye hakikat bir devir Doğu ve Batı Antalya olarak kendi içinden iki topluluk çıkartsa da daha sonra bu oluşumlar yok olmuş. Topluluk durumu “Gönül isterdi ki her mahalle kendi besin topluluğunu oluştursun. Kemer’de Kepez’de olsun. Ancak maalesef bizim toplumda kendi muhtaçlığını kendisi görüp ona nazaran hareket eden, sorumluluk olan bir yapı yok. Yalnızca yakınırız. Zehirden yakınırız ancak sonraki gün tekrar zehir yeriz. Zehir yememenin yollarını araştırmayız. İnternetten doğal logolu bir eser alır, onu da değerliye alır. Bizde bir hiyerarşi var, birilerini inisiyatif alıyor, harekete geçiyor, öbürleri pasif kalıyor” kelamlarıyla açıklıyor
ANTALYA BESİN TOPLULUĞU’NDA İŞLEYİŞ
Antalya Besin Topluluğu’nda herkesin bir sorumluluk alanı var. Herkes farklı alanlarda sorumluluk alırken, birkaç ayda bir rotasyon uygulanıyor. Üreticiler gruplanıyor ve her bir kümeyle bir topluluk üyesi ilgilenerek, eserlerin ve fiyatların topluluğa duyurulması, siparişlerin alınması ve dağıtımını organize ediyor. Dağıtımlar toplantılarda gerçekleşiyor ve bu toplantılar açık alanda parklarda gerçekleştiriliyor. Topluluk bunun sebebini topluluk üyelerinden Tijen İnaltong “İnsanlar da görsün, siz ne yapıyorsunuz diye sorsun, adil besin kavramından haberi olsun” diye açıklıyor. Piknik havasında geçen toplantılarda birebir vakitte yemek yeniyor, eğitimler veriliyor, gündemdeki hususlar tartışılıyor.
GIDA SİYASETİ ETRAFINDA ÖRGÜTLENME
Antalya besin topluluğu pak ve adil besine erişim üzerine örgütleniyor lakin aslında besin bir mazeret. Topluluk üyelerinden Gülnaz Acar “Enflasyonun bu kadar yüksek olduğu ve vatandaşların temel besine dahi erişimde zorlandığı bir ülkede elbette tek odağımız histerik bir formda pür pak organik besine erişim olmadığını, kendilerini böylesi ayrıcalıklı bir yerde konumlandırmadıklarını” belirterek, dayanışmayı, sorumluluk almayı, örgütlenmeyi çoğaltmak için besin alanını seçtiklerini söylüyor.
Pandemi periyodunda dayanışma ağı kuran topluluk, bu devirde dışarı çıkıp alışveriş yapamayan yaşı ve engellilere, trans bireylerle, kamusal takviye alamayanlarla dayanışıyor. Dayanışmalarını Malçok “Bir minnet münasebeti oluşturmasın diye sizi topluluğumuzun üyesi sayıyoruz, elinizden bir şey gelirse yapabilirsiniz, katkı sunabilirsiniz dediğimizde beşerler kendilerini uygun hissediyordu. Topluluktan dayanışma geliyor, biri ona lütfetmiyor. Bu minnet bağını ortadan kaldırıyordu. Topluluk yardım ediyor, Ayşe Fatma yardım etmiyor. Pandemi periyodunda fakir bayanları üretime teşvik edip onların eserlerini satın alıyorduk” diye anlatıyor. Topluluk Manavgat’taki yangında, zelzele üzere felaket vakitlerinde da toplumsal ağlarını ve imkanlarını işleterek aksiyona geçiyor.
Topluluk ayrıyeten yılda dört kere de takas şenliği düzenliyor. Bu şenliklerin maksadıysa geri dönüşüm sağlamak, tüketim davranışlarımızı sorgulamak.
