‘Bir dünya mirası daha yok oluyor!’

Muğla Güllük Körfezi’nde özel bir şirket tarafından yapılmak istenen “Ayyıldız Maden Yükleme ve Tahliye Limanı” için yargı süreci devam ederken taban tarama çalışmaları başladı. Muğla Milas ilçesi Kıyıkışlacık’ta, tarihi 5 bin yıla uzanan İasos antik kenti de bu çalışmalardan etkilenecek.

Mahkemeleri devam eden projenin inşası için çalışmalara başlanması, Kıyıkışlacık olduğu kadar Güllük, Boğaziçi, Akbük, Didim halkınında reaksiyonlarına neden oldu. Hususla ilgili Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Ayıldız Maden Yükleme ve Tahliye Limanına ilişkin ÇED olumlu kararına karşı Kıyıkışlacık ve Güllük Körfezi halkı adına” davalar açan İasos Mahalle Meclisi Derneği Yönetim Kurulu Lideri Hülya Scobie ile konuştuk.

Scobie, “Dünya tarihinin mirası olarak gelecek kuşaklara korunarak aktarılması gereken bu kente bir şahıs şirketi Maden yükleme/ boşaltma limanı Yapmak İstiyor! Şahıs, mahkemede de eksik bulunan projesini hukukî boşlukları kullanarak ilerletti. Davalar hala devam ettiği halde alanda uygulamaya başladı. Tabiata geri dönülmez ziyanlar veriyorlar” diyor.

HUKUKSAL DURUMDA SON DURUM

Halkın ve mahallî idarelerin direnmesine karşın şahıs şirketin durmadığını söyleyen Scobie, “Bizler halk olarak tüm hukukî yollar tükendiği için Anayasa Mahkemesi’ndeyiz.

Milas Belediyesi de Anıtlar Kurulu’nun liman projesini kayıracak biçimde geçiş periyodu müdafaa asılları ve kullanma kuralları müddet uzatımına dava açtı. Hukukî süreçte son durum bu. Ancak tüm bunlara karşın, taban tarama çalışmaları arkeolojik alan içerisinde yürütülüyor. Lakin ilgili kurumlar tarafından hiçbir arkeolojik kontrol yapılmadı ve tarihi alanlar göz nazaran göre tahrip ediliyor. Muhtemel tarihi yapıtları, denizel canlıları, balık yumurtalarını, muhafaza altındaki posidonya çayırlarını, deniz patlıcanlarını yok ediyorlar. Bu yabanî projeye nazaran draftı büyük gemiler limana yanaşabilsinler diye 65 bin metrekarelik deniz tabanı alanı tabana hakikat 14 metre kazılacak. Çıkan binlerce metreküp hafriyat Türkbükü açıklarındaki Güllük’e dökülecek. Ekolojik sistem geri dönülmez bir biçimde yok edilmeye başlandı bile 10’larca gemi dolusu hafriyat Güllük Körfezi’nde rastgele yerlere boşaltılıyor. Denetleyen yok” diyor.

KIYILAR HALKA AİT

“3. derece sit alanı olan dalışa yasak bölge cumhurbaşkanı kararnamesi ile bir gecede koordinatları değiştirildi” diyen Scobie kelamlarına şöyle devam ediyor; “Kıyıkışlacık halkının altın kumsallı yegâne plajı elinden alınıyor! Kıyılar halka aittir kanunu var, lakin hazineye ilişkin yerde halkın denizle olan irtibatı kesilecek, altın renkli kumsallar rant hırsıyla betonla kaplanacak. Güllük Körfezi’nde hayat, rant uğruna yok ediliyor! 2021 yılında hazırlanan çevresel tesir kıymetlendirme (ÇED) raporuna dayanan “yük tahmil ve tahliye iskelesi ve taban tarama projesi” gerekli güncellemeler yapılmaksızın ve uygulama imar planı olmadan ruhsatlandırılmış ve inşaatına başlanmıştır. Bu durum, şeffaflık ve kamu faydası açısından önemli soru işaretleri oluşturmakta. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı bu projeyi denetlememiş, gerekli ekolojik incelemeleri yapmadı. Kültür ve Turizm Bakanlığı, proje sahasının arkeolojik bölge içinde yer almasına karşın, burada yapılan tahribatı görmezden geldi. Yargı, açılan davaları sürüncemede bırakarak hukuksuzluklara yeşil ışık yaktı” diyor.

Son olarak bir davetimiz var diyen Scobie, “Bu proje, halkın iradesi hiçe sayılarak, tabiat ve tarih katledilerek, hukuksuzluklarla ilerleyen bir talan projesidir. Kamu kurumları vazifelerini yerine getirmeli, inşaat durdurulmalı ve süreç şeffaf bir halde tekrar değerlendirilmelidir” tabirlerini kullandı.

‘5 BİN YILA UZANAN ANTİK KIYI KENTİ KORUNMALI’

Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu Yöneticisi ArkeologEditör Nezih Başgelen gazetemize yaptığı açıklamada, “Milas’a 28 km uzaklıktaki Kıyıkışlacık Mahallesi sonları içerisinde üç tarafı denizle çevrili bir yarımada üzerine kurulu İasos antik kentinde yapılan hafriyatlar buradaki en eski yerleşimin MÖ 3. bin sonuna kadar uzandığı tespit edildi” diyor.

YEREL HALK AYAKTA

Başgelen, “Karya Bölgesi’nin bu kıymetli antik kıyı kentinin de bulunduğu Güllük Körfezi doğal ve arkeolojik sit alanları 5 Nisan 2016 tarih ve 2016/8743 sayılı bakanlar kurulu Kararı ile dalış yasağı getirilerek bilhassa korunan alanlar ortasına alınmıştı. Sözkonusu bu muhafaza kararı kaldırılarak İassos antik kentinin çabucak yanında yapılması planlanan yükleme ve tahliye limanının pek çok açıdan sakıncalı bir teşebbüs olduğu uzmanlarca belirtildi. Bu proje için 64 dekarlık deniz alanında taban taraması yoluyla 233 bin m3’lük moloz çıkarılacağı ve çıkarılan bu gerecin ise Güllük Körfezi açıklarında 619 hektarlık bir alanda denize dökülmesinin öngörüldüğünün belirtilmesi körfez sakinlerini ve mahallî halkı ayağa kaldırdı. Mahallî halk ve sivil toplum kuruluşları projeye karşı yürütülen hukuksal sürecin AYM kademesinde olduğunu belirterek büyük bir deniz kirliliği yaratacağından tasa edilen bu teşebbüsün hemen durdurulmasını talep ediyor.”

Başgelen, Müdafaa Bölge Kurulu’nun 3. derece arkeolojik sit alanı olan yerde projenin uygulanması için 2020 yılında aldığı geçiş devri kullanım kararının ise 3 yıllık mühleti dolunca geçtiğimiz yıl bu süreyi uzatan yeni bir karar aldığının da görüldüğünü ve mevzuat, geçiş periyodu kararı alınan sitlerde üç yıl içinde müdafaa maksatlı imar planının hazırlanmasını da gerekli kıldığının altını çiziyor.

5 BİN YILLIK KENT

Başgelen, “Ancak yasal mühlet içinde imar planı hazırlanmazken, Koruma Bölge Kurulu 24 Mayıs 2024 tarihinde proje alanının ada ve parsel numaralarını da belirterek üç yıl daha mühlet uzatımı manasına gelen yeni bir karara daha imza atması yansılara neden olduğu görülüyor. Müdafaa Kurulu’nun süreyi Mayıs 2027 tarihine kadar uzatarak imar planı aranmaksızın sit alanında yapılaşmaya gidilmesinin önünü açması bu türlü nitelikli sit bedelleri olan kelam konusu saha için kabul edilemez bir durum. İassos, geçmişi yaklaşık 5 bin yıla uzanan kıymetli bir antik kıyı kenti olarak hem sualtı hem de karasal alandaki arkeolojik ve doğal varlıklarıyla korunarak geleceğe aktarılması gereken bir dünya mirasımız” diyor.