Cumhuriyet bir kadın devrimidir
Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde laik demokratik hukuk devletinin ve bayan erkek eşitliğinin temelini oluşturan bu ihtilaller, Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında da çağdaşlaşma yolunda ışık tutmaya devam edecektir.
Devrim maddeleri, dini kurallar yerine aklın ve bilimin yapıtı olan, günün gereksinimlerine uygun değişikliklerin yapılabileceği laik hukuk sistemine dayandırılmıştır. Atatürk, “saltanatın endişeye, Cumhuriyetin fazilete” dayandığını, “saltanatın toplumsal eşitsizlik, Cumhuriyetin eşitlik, fırsat eşitliği ve bayan erkek eşitliği” demek olduğunu vurgulamıştır.
Henüz “Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kozmik Beyannamesi-1948”; “Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılması Sözleşmesi-1979” üzere memleketler arası kontratların dünya gündeminde bile olmadığı bir devirde, Atatürk’ün önderliğinde direkt bayan haklarına yönelik ihtilallerle demokratikleşme yolunda kararlı adımlar atılmaya başlanmıştır. Fransa, İtalya üzere birçok ülkeden evvel Türkiye’de bayanlara siyasi haklar tanınmıştır.
EĞİTİMDE, SİYASETTE EŞİT HAKLAR
20 Nisan 1924 tarihli Anayasamızda “İptidai tahsil bütün Türkler için mecburi Devlet mekteplerinde meccanidir” denilerek kız ve erkek çocuklar için temel eğitimin zarurî olduğu kabul edilmiştir.
17 Şubat 1926 da kabul edilen Uygar Kanun, hukuk ihtilali denilince birinci akla gelen yasadır. Bilhassa Aile Hukuku kısmıyla esaslı bir hukuk ıslahatı yaşama geçirilmiştir. Bayanlar, evlenme, boşanma, mal varlığı, miras üzere özel hayatlarına ait haklar açısından erkeklerle eşit pozisyona getirilmişlerdir.
Türkiye’de bayanlar 3 Nisan 1930’da belediyelere; 26 Ekim 1933’de muhtarlık ve ihtiyar heyetine seçilme ve seçme hakkına sahip olmuşlardır. 5 Aralık 1934 tarihinde Anayasa’nın 10. ve 11. hususlarında değişiklik yapılarak bayanlara da milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. Bayanların milletvekili seçme ve seçilme hakkını birinci kez kullandığı 1935 seçimlerinde 18 bayan milletvekili seçilmiştir. Türkiye parlamentoda bayan oranıyla dünya sıralamasında ikinci sırada yer almıştır.
Cumhuriyetimizin kuruluş ideolojisi olan bayan erkek eşitliği tıpkı vakitte demokrasinin temel kriteridir.
Ancak, son yıllarda iktidar tarafından lisana getirilen bayanı birey olarak görmeyen zihniyetle söylenen “kadının en değerli mesleği anneliktir”, “kadın erkek eşitliği fıtratında yoktur” üzere kelamların Cumhuriyet kazanımlarından geri gidişe yol açması korku vericidir.
Cumhuriyetimizin 101. Yılında, ülkemizde laik bilimsel eğitimin göz gerisi edildiği; bayana yönelik şiddetin, bayan cinayetlerinin önlenemediği; 1 milyon 632 bin bayanın hala okuryazar olmadığı; siyasette eşit temsilin sağlanamadığı; yoksulluğun giderek arttığı; yetişkin, donanımlı gençlerin geleceklerini Türkiye dışında aradıkları ve iktidarın bu problemlere tahlil üret(e)mediği görülmektedir.
Gün, Cumhuriyet devrimleriyle kazanılan haklardan geri gidişi durdurmak için ve laik demokratik hukuk devletimizi korumak için Atatürk’ün emanetine sahip çıkmak günüdür. Çabaya devam… Cumhuriyet Bayramımız Kutlu Olsun.
