Deniz Berktay ile Kuzeyden Notlar: Sovyet zaferinin sekseninci yılında
Trump’ın başkanlık koltuğuna oturmasından sonra ise her iki taraf da kendisinin barış isteyen taraf olduğunu ama karşı tarafın saldırgan tutumu yüzünden barışın sağlanamadığını söylemeye başladı. Aslında genel tavırda şimdi bir değişiklik yok, yalnızca telaffuzlar değişti. Rusya idaresi, Ukrayna’ya yönelik temel taleplerinden vazgeçmiş değil. Bunlar olmadan genel bir ateşkes mutabakatına yanaşmıyor. Şayet kendisinin temel talepleri kabul edilmeden -Ukrayna’nın istediği formda otuz günlük genel bir ateşkes ilan edilirse bunun Ukrayna Ordusu’na toparlanma imkânı vereceğini düşünüyor.
Fakat tekrar de Rusya son vakitlerde süreksiz ateşkesler ilan etmeye başladı. Geçtiğimiz hafta Paskalya Bayramı nedeniyle otuz saatlik ateşkes ilan ettiğini açıklamıştı, şimdiyse 9 Mayıs Zafer Bayramı nedeniyle üç günlük ateşkes ilan edeceğini açıkladı. Ateşkes, 8 Mayıs’ta başlayıp 10 Mayıs’ı 11 Mayıs’a bağlayan gece yarısı sona erecek.
Ukraynalı ve Batılı çevreler, Rusya’nın bu ateşkesi de kendisi için istediğini savunuyor. Hakikaten bu yıl, İkinci Dünya Savaşı’nın Sovyet zaferi ile sonuçlanmasının tam sekseninci yıldönümü. Yalnızca Sovyet tarihinin değil, bütün Rus tarihinin de en büyük bir başarısı olan bu zafer bayramı, hem Rusların en büyük ulusal bayramı olması bakımından hem de Rusya’nın Avrupa’ya “sizi faşizmden biz kurtardık” demesine imkân sağlaması bakımından büyük ehemmiyet taşıyor. Bu yıl 9 Mayıs kutlamalarına, Moskova’ya çeşitli ülkelerin devlet ve hükümet liderleri çağırıldı. Putin, bu kutlamaların İHA saldırısı gölgesinden uzakta olmasını istiyor. Ama bunun dışında Nazi Almanya’sına karşı bu zaferi devrin bütün Sovyet halkları, birlikte kazanmıştı. Hasebiyle Rusya idaresi artık de 9 Mayıs aracılığıyla “Biz, geçmişte de faşizmi birlikte yenmiştik” bildirisi verecek.
Sahadaki duruma baktığımızda, Rusların Ukrayna topraklarındaki ilerleyiş suratının düzgünce yavaşladığını, buna karşılık Ukrayna kuvvetlerinin taarruz düzenlediği Rusya’nın Kursk vilayetindeki toprakların çabucak tamamının Ruslarca geri alındığını görüyoruz. Ukrayna idaresi bu toprakları bir değiştokuş materyali olarak elde bulundurmak istiyordu. Buradan ani halde çıkmak zorunda kalmak, Zelenski’yi ülke içinde ve dışarıda zora sokacak.
ABD-Rusya-Ukrayna üçgenindeki görüşmelere baktığımızda, Rusların işgal ettiği toprakların Rusya’da kalacağının genel kabul gördüğünü görüyoruz. Rusya’nın Ukrayna ordusunun küçültülmesi konusundaki talebi ise kabul göreceğe benzemiyor (zaten bu, Rusların biraz pazarlığı üstten başlatma yöntemiydi). Öte yandan Rusya’nın büyük kısmını işgal ettiği dört ilin (Donetsk, Lugansk, Zaporojye ve Herson) tamamının, yani şimdi işgal edemediği kısımlarının da kendisine devredilmesi talebi, Trump’ın yansısına neden oldu. Gel gelelim en can alıcı nokta, Ukrayna’nın NATO’ya girneyeceğinin garanti edilmesi. Rusya, bu mevzuda sonuç alıncaya kadar, savaşı sürdürmek isteyecektir. Bu hususta kimin kimi ikna edebileceğini önümüzdeki birkaç ay, alandaki çatışmalar gösterecek.
