Dijitalleşme ve yapay zekâdaki büyük gelişmeler nedeniyle dünyada istihdam piyasası büyük bir değişim içinde. Yapılan araştırmalara nazaran beş yıl içinde mevcut işlerin yüzde 22’sinden fazlasının değişmesi bekleniyor. Türkiye’de öne çıkacak meslekler ise robotik mühendisleri, yenilenebilir güç mühendisleri ile otonom ve elektrikli araç uzmanları bulunuyor.

Sabancı Üniversitesi-Türkiye Endüstrici ve İş insanları Derneği (TÜSİAD) Rekabet Forumu (REF) kapsamında, Dünya Ekonomik Forumu (WEF) iki yılda bir “İşlerin Geleceği Raporu” hazırlıyor. Rapor, işgücü piyasasındaki global değişimleri tahlil eden çalışmalar ortasında yer alıyor. Rapora nazaran, yetkinlik açığı sorunu dünya genelinde olduğu üzere ülkemizde de aciliyet arz ediyor. Dönüşümünde belirleyici olacak faktörler teknolojik gelişmeler, yeşil dönüşüm, ekonomik dalgalanmalar, jeoekonomik değişimler ve demografik dönüşümler olarak sıralanan WEF İşlerin Geleceği 2025 Raporu’nda bu problemle uğraşta, eğitim sisteminin bilim, inovasyon ve maharet odaklı duruma getirilmesi, eğitimin her kademesinde kalitenin ve kapsayıcılığın artırılması gerektiği belirtiliyor.

BÜYÜK BİLGİ ÖNE ÇIKIYOR

Rapora nazaran 2030 yılına kadar global çapta yaklaşık 170 milyon yeni iş yaratılması ve yaklaşık 92 milyon işin yerini ise yenisinin alması bekleniyor. Global olarak en süratli yükselen meslekler ortasında büyük bilgi uzmanlığı, fintek mühendisliği, yapay zekâ ve makine öğrenmesi uzmanlığı, yazılım ve uygulama geliştiriciliği bulunuyor. WEF raporunda Türkiye için öne çıkan bulgular şu halde:

– Dijital erişimin yaygınlaşması, 2025- 2030 periyodu boyunca işgücü piyasasını dönüştürecek temel faktörlerden biri olarak öne çıkıyor.

– Türkiye’de en fazla talep görecek meslekler ortasında robotik mühendisleri, yenilenebilir güç mühendisleri ile otonom ve elektrikli araç uzmanları bulunuyor.

– Patronlar Türkiye’de işbaşında kullanılan maharetlerin yüzde 44’ünün 2030’a kadar değişime uğrayacağını öngörüyor. Global ortalama ise yüzde 39.

– Yapay zekâ ve büyük bilgi, teknolojik okuryazarlık, ağlar ve siber güvenlik en süratli büyüyen hünerler olarak öne çıkarken; çok dilliliğin değerinin global ortalamanın üzerinde artması bekleniyor.

ÇALIŞAN DEĞİŞİM YORGUNLUĞU YAŞIYOR

İnsan kaynakları (İK) alanında araştırmalarıyla tanınan Gartner, 2025 yılı istihdam siyasetlerine ait bir rapor yayımladı. 60 ülkeden 1400 İK başkanının iştirakiyle oluşturulan raporda işgücünün değişen gereksinimleri ve işe alım süreçlerinin yine şekillenişi konusunda ipuçları yer aldı. Gartner’ın 2025 raporuna nazaran işe alımda artık daha stratejik bir yaklaşımın gerekliliği öne çıkıyor. “Stratejik İş Gücü Planlaması” konusunda İK başkanlarının sadece yüzde 36’sı, mevcut liderlik geliştirme programlarının gelecekteki gereksinimleri karşılayabileceğini düşünüyor. Ayrıyeten, İK başkanlarının yüzde 66’sı işgücü planlamasının yalnızca sayı odaklı olduğunu belirtirken yüzde 61’i bu planların sırf bir yıl için yapıldığını söz ediyor.

Raporda öne çıkanlar şöyle:

– Çalışanların yüzde 73’ü, değişim yorgunluğu yaşadığını belirtiyor. Yüzde 74 oranında çalışan, yöneticilerinin değişim süreçlerinde gereğince tesirli olmadığını söz ediyor. İK önderlerinin yüzde 55’i, mevcut teknoloji tahlillerinin iş gereksinimlerini karşılamadığını bildiriyor.

– Öne çıkan yenilikler ortasında, şirketlerin müşterileri ile irtibat kurdukları bir araç olarak kabul edilen chatbot’lar (yüzde 69) ve doküman otomasyonu üzere GenAI tahlillerinin çalışan tecrübesini güzelleştirmede potansiyel sunduğu görülüyor.

Gartner’ın bu yılki raporu, İK başkanlarının dijitalleşme, çalışan memnuniyeti ve stratejik planlama ekseninde daha derinlemesine çalışmaları gerektiğini gözler önüne seriyor.