Dünyanın ilk sohbet botu hayata döndürüldü
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) Joseph Weizenbaum’un 1960’larda geliştirdiği ELIZA, bugünün ChatGPT’si üzere gelişmiş geniş lisan modelleri düzeyinde olmasa da sohbet botu özelliklerine sahipti.
İsmini George Bernard Shaw’un tiyatro oyunu Pygmalion’daki Eliza Doolittle karakterinden alan lisan modeli, birkaç makul senaryo üzerinden kullanıcılarla hudutlu bir halde sohbet edebiliyordu.
Independent Türkçe’de yer alan habere nazaran bu metinlerin en popülerinde ELIZA, terapist üzere davranarak kullanıcının sözlerini sorularla detaylandırmasını sağlıyordu. Böylelikle kullanıcı, yaşadığı sorunun derinine iniyordu. Örneğin kendini berbat hissettiğini söyleyen birine ıstırabının ne olduğunu soruyordu. Kullanıcı “Bütün erkekler aynı” karşılığını verince program “Hangi açıdan?” diyordu ve sohbet bu halde devam ediyordu.
ARTIK KULLANILMAYAN BİR PROGRAMLAMA LİSANINDA YAZILDI
Weizenbaum, ELIZA’yı kendisinin geliştirdiği ve artık kullanılmayan bir programlama lisanında yazmıştı. Lakin çok kısa mühlet içinde bunu öteki bir lisana kopyalamasının akabinde özgün versiyon geçerliliğini yitirmişti.
ELIZA’nın birinci kodunun uzun müddet boyunca kaybolduğu sanılıyordu. Fakat Stanford Üniversitesi’nden Jeff Shrager ve MIT arşivcisi Myles Crowley, yepyeni kodun tamamını 2021’de Weizenbaum’un kağıtları ortasında buldu.
Shrager, başka bilim insanlarıyla işbirliği içinde kodu temizleyip tamamlayarak ELIZA’yı geri getirmeyi başardı.
Live Science’a konulan Shrager, “İlk yapay zeka öncülerinin nasıl düşündüğüne yönelik özel bir ilgi duyuyorum” diyor:
Bilgisayar bilimcilerinin kodlarına sahip olmak, fikirlerinin bir kaydına sahip olmak üzere ve ELIZA, uygunuyla kötüsüyle erken devir yapay zekanın mihenk taşı olduğu için onun aklında ne olduğunu bilmek istiyorum.
Henüz hakem değerlendirmesinden geçmeyen çalışma önbaskı sunucusu arXiv’de yayınlandı. Araştırmacılar yeni ELIZA’nın, özgün versiyonuyla neredeyse birebir karşılıkları verdiğini söylüyor. Sohbet botuyla ilgili tek sorunun, kullanıcılar sayı yazınca programın çökmesi olduğunu tabir ediyorlar.
Ekip orjinal versiyonu değiştirmemek ismine bu sorunu düzeltmemeye karar vermiş. Shrager, “Böyle bir şey, özgün Mona Lisa’daki yanlış bir fırça darbesini düzeltmek üzere olurdu” diyor. Shrager, ELIZA’nın insan-bilgisayar bağlantısını araştırma emeliyle tasarlanmasına rağmen sohbet botu özelliğinin bunun önüne geçtiğini söylüyor.
Makalenin müelliflerinden David Berry, ELIZA bugünkü yapay zeka botları kadar gelişmiş olmasa da devrin teknolojisine nazaran oldukça ileri düzeyde olduğunu belirtiyor:
Sohbeti bir mühlet devam ettirebiliyor.
Shrager ise ELIZA’nın bugünkü araçlara kıyasla öne çıktığı noktanın “dinlemek” olduğunu ekliyor. ChatGPT üzere botlar, cümleleri tamamlamaya çalışırken ELIZA, kullanıcının konuşmayı sürdürmesini amaçlıyordu. ELIZA’nın bu istikametiyle, yanlış bilgi verme yahut taraflı davranma üzere sıkıntılara daha kapalı olduğu söylenebilir. Bunlar, günümüz sohbet botlarının en çok karşılaştığı tenkitler ortasında yer alıyor.
