Havadaki ölümcül tehdit: Fark etmeden zehirleniyoruz!
Hava kirliliği, günümüzde insan sıhhatini tehdit eden en kıymetli çevresel meselelerden biri olarak karşımıza çıkıyor.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, hava kirliliğinin teneffüs yolu hastalıklarından kalp rahatsızlıklarına ve kadar geniş bir yelpazede önemli sıhhat meselelerine yol açtığını belirtiyor.
Ortalama bir erişkinin dakikada 5 litre hava soluduğunu ve bu durumun akciğerlerimizi daima olarak kirli havaya maruz bıraktığını vurgulayan Prof. Dr. Akkoyunlu, özellikle sabah erken ve akşam geç saatlerde egzoz dumanlarının ağırlaştığını tabir ediyor. Bu kirleticiler ortasında partiküler unsurlar, nitrozoaminler ve kanserojen bileşiklerin bulunduğunu belirten Akkoyunlu, hava kirliliğinin astım ve KOAH üzere hastalıkları tetiklediğini, kalp yetmezliği olan bireylerde ise durumu ağırlaştırdığını söylüyor.
“HAVA KİRLİLİĞİ, AŞİKÂR MEVSİMLERDE VE SAATLERDE ÇOK DAHA AĞIR BİR HALDE ORTAYA ÇIKIYOR”
Hava kirliliğin bilhassa kış aylarında ve aşikâr saatlerde daha ağır ortaya çıktığını lisana getiren Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, “Aslında hava kirliliği, beşerler tarafından çok fazla önemsenmeyen fakat hayatımız açısından en değerli mevzulardan bir tanesi. Ortalama bir erişkin, gün içerisinde bir dakikada 5 litre hava solumakta. Bunu güne vurduğumuz vakit, akciğerlerimizin inanılmaz bir havayla temas ettiğini görüyoruz. Hava kirliliği, muhakkak mevsimlerde ve saatlerde çok daha ağır bir halde ortaya çıkıyor. Yüksek basıncın varlığı, rüzgarın daha az olması, yağışların azlığı üzere sebeplerle, bilhassa mesai saatlerine başlarken ve biterken, yani sabah erken saatlerde ve akşam geç saatlerde, egzoz dumanlarının çok daha ağır olduğunu biliyoruz. Bu egzoz dumanlarını büsbütün akciğerlere alıyoruz. Bunların içerisinde partiküler husus dediğimiz, yakıtların yanmasıyla açığa çıkan küçük küller var. Ayrıyeten, akciğerde akut devirde ziyan verecek olan nitrozoaminler ve kanserojen kimi bileşikler kelam konusu. Tıpkı vakitte, akciğerimizi ve teneffüs yollarımızı irrite eden kimi gazlar ve partiküller mevcut” diye konuştu.
“ÖLÜME YOL AÇABİLİR”
Hava kirliliğinin kalp ve akciğer sıhhatini önemli biçimde etkilediğini ve buna bağlı ölümlerin yaşanabileceğini belirten Prof. Dr. Akkoyunlu, “Özellikle İngiltere’de 1960’larda, endüstrileşmenin ağır olduğu bir devirde, yüksek basıncın tesiriyle hava akımının olmaması, Londra’da üç gün süren bir sisin çökmesine ve hava kirliliğinin en ağır formda ortaya çıkmasına neden oldu. Bu duruma “smog” diyoruz ki, binlerce insanın vefatına ve hastalanmasına neden olan bir durumdur. Bu olaydan sonra, hava kirliliği üzerine çalışmalar ağırlaştı ve insan sıhhatini en fazla etkileyen faktörlerden birinin, bilhassa kış periyodunda, hava kirliliği olduğu görüldü. Şu anda grip mevsimindeyiz. Hava kirliliği fazla olduğunda, grip enfeksiyonlarına neden olan mikropların havada daha uzun mühlet kalıp, kirliliğe neden olan hususlara tutunarak daha fazla enfeksiyon yapabilme potansiyeline sahip olduğunu biliyoruz ki, bu, hava kirliliğinin en hafif zararlarından biridir. Nefes almamızla bir arada, üst teneffüs yollarında önemli hasarlar meydana gelebiliyor. Buna bağlı olarak, astım hastalarında ve KOAH hastalarında alevlenmeler meydana geliyor. Yeniden, kalp yetmezliği olan hastalarda, oksijen azlığına bağlı olarak hastalığın ağırlaşması ve atağa girmesi, yetmezliğin istikrarının bozulmasına neden oluyor. Aslında kalp ve akciğer sıhhatini önemli biçimde, akut periyotta, süratli bir formda etkiliyor ve buna bağlı hastalıklar, hastane yatışları ve bazen vefatlar meydana gelebiliyor. Bu nedenle, bu hastaların önemli biçimde korunması ve dikkat etmesi gerekiyor” tabirlerini kullandı.
“UZUN PERİYOTTA BİRÇOK ÖNEMLİ SIHHAT SIKINTISINA YOL AÇABİLİR”
Hava kirliliğine uzun devir maruz kalındığında KOAH, kanser, kalp krizleri ve damar tıkanıklıkları üzere önemli sıhhat sorunları oluşabileceğini söyleyen Prof. Dr. Akkoyunlu, “Uzun devir tesirlerine baktığımızda, bu iritanların birden fazla, alevlenmenin ötesinde KOAH’a gerçek götüren, KOAH’ın tetiğini çeken, KOAH oluşmasını sağlayan, yani geri dönüşümü olmayan hava yolu darlığına neden olan yıkıma yol açıyor. Doğal bunun ötesinde, kanseri tetikleyen, kanser konusunda yatkınlık oluşturan birçok husus içeriyor ki, bunlar yalnızca akciğer kanserleri değil, prostat kanserine kadar, yani bedenin tamamında kanser tesirine neden olabilecek uzun periyot olumsuz tesirler ortasında sayılabilir. Yeniden, havada bulunan bu ziyanlı partiküller, damar içerisine girip damarları tıkayabiliyor ki, bundan en başında koroner arter dediğimiz, yani kalp damarlarını tıkayan yahut beyin damarlarını tıkayan ve maalesef felç üzere, kalp krizleri üzere önemli meselelere neden olan sorunlara de yol açabiliyorlar uzun müddet içerisinde” halinde konuştu.
“DIŞARI ÇIKMAK ZORUNDAYSANIZ MASKE TAKIN”
Hava kirliliğinden korunmanın prosedürlerinden bahseden Akkoyunlu, “Hava kirliliği varsa, sabah erken saatlerde, akşam geç saatlerde, yüksek basınca bağlı olarak rüzgarın olmadığı ve kirliliğin nemle birlikte çoğaldığı durumlarda, bunlar süreksiz sürelerdir yahut muhakkak bölgelere mahsus olan durumlardır, bu vakitlerde mümkünse dışarı çıkmamaya çalışıyoruz. En kıymetlisi, buna maruz kalmamak. Şayet dışarı çıkmak zorundaysanız, o vakit bir maske takmanızı öneriyoruz. Bu partiküler unsurların bir kısmını tutabilir lakin gaz içeren nitrozoaminleri ve entik oksitleri tutamaz. Bu nedenle, var olan maskenin ya ıslak bir bezle desteklenmesi yahut N95 dediğimiz maske olmasını öneriyoruz. Olağan ne kadar fazla idman yaparsak, hareket edersek, çok daha fazla hava soluyacağımız için çok daha fazla maruz kalacağız. Bu nedenle, mümkünse dış ortamda yürüyüş yapmamayı, antrenman yapmamayı öneriyoruz. Yani mümkünse çıkmayın, çıkacaksanız da yürümeyin. Bulunmak zorundaysanız, teneffüsü artırmamak ismine yürümeyin diyoruz. Bu periyotlarda, bu bölgede oturanlar da, mesela yol kenarında, otoban kenarında oturuyorsanız, kapılarını, pencerelerini sıkı bir halde kapatmalarını, mümkünse havalandırma yapmamalarını bu mühlet içerisinde öneriyoruz” dedi.
