Haydarpaşa ve Sirkeci projelerinde son durum ne?

Getty Images Haydarpaşa Garı, 2010 yılında çıkan yangında hasar görmüştü.

2010 yılında çıkan yangında hasar gördükten sonra kullanıma kapanan Haydarpaşa Garı’nın akıbetine ait tartışmalar sürüyor.

Haydarpaşa ve Sirkeci gar alanları Ağustos ayında yapılan protokolle 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.

Geçtiğimiz günlerde, Haydarpaşa’nın Sabancı Holding’e kiralanarak Galataport’a misal bir alış veriş merkezi yapılacağı tez edildi.

Sabancı Holding, bu iddiayı yalanladı.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da 31 Ekim’de Atatürk Kültür Merkezi’ndeki (AKM) basın toplantısında garın alış veriş merkezi yapılacağı tezlerini reddetti.

Ersoy, “Hem Haydarpaşa’da hem Sirkeci’de tren olacak, kültür ve sanat olacak, millet bahçesi olacak lakin burada asla AVM ve otel olmayacak” dedi.

Birleşik Nakliyat Çalışanları Sendikası (BTS) bu formda Haydarpaşa ve Sirkeci’nin tam kapasite çalışan bir gar fonksiyonunu yitireceğini söyleyerek projeye itiraz ediyor.

BTS, 17 Ekim’de Mimarlar Odası ile birlikte projeye karşı yürütmeyi durdurma ve iptal davası açtı.

‘DEMİRYOLU VE NAKLİYAT DEVAM EDECEK’

Bakan Ersoy, “Haydarpaşa ve Sirkeci, Boğazın Birleştirici Gücü, Gar-Kültür-Sanat Projesi” kapsamında demir yolu ve tren nakliyatının devam edeceğini söyledi:

“Öncelikle atıl durumdaki tescilli eski eser yapılar aslına uygun biçimde restore edilecek. Demir yolu nakliyecilik faaliyetleri Haydarpaşa’da devam edecek. Zira demiryolu ve tren aslında buranın kültüründe var, 100 yıldır orası gar olarak kullanılıyor.”

“Binalar onarım sonrasında arkeopark, arkeoloji müzesi, performans sanatları merkezi, kütüphane, tematik müze, stant salonları, sanat ve tasarım atölyeleri olarak pahalandırılacak. Et ve Balık Kurumu binası performans sanatları merkezine dönüştürülecek.”

“Gar binasının alt katı gar işçisi tarafından kullanılmaya devam edecek. Üst katlarında kütüphane ve stant alanları oluşturulacak. Silo bölgeleri tematik müzeler ve stant alanları olarak kullanılacak.”

Ersoy, Haydarpaşa ve Sirkeci’deki projeleri 2026 yılına kadar tamamlamayı hedeflediklerini söyledi.

Getty Images Kültür Bakanı Ersoy, Sirkeci Garı’ndaki yapılardan birine Göç Müzesi yapılacağını açıkladı.

Bakan Ersoy, Sirkeci Garı’ndaki atıl durumda olan tescilli yapılardan bir adedinin, Avrupa Türk vatandaşlarının göçünün başlangıç noktasının Sirkeci olması sebebiyle Göç Müzesi yapılacağını söyledi.

Ayrıca hem Haydarpaşa hem de Sirkeci’de ‘kültür vadisi’ olarak planlanan bölgelerin Ekim 2026’da tamamlanacağını ve buraların ‘millet bahçesi’ olacağını belirtti.

PROTOKOL NE DİYOR?

Haydarpaşa Garı ve toprağı, Ağustos 2024’te Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile imzalanan protokolle 71,1 milyar TL karşılığında 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.

Aynı halde Sirkeci Gar bölgesi de 9,5 milyar TL’ye Kültür ve Turizm Bakanlığı’na kiralandı.

Protokolde, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Sirkeci ve Haydarpaşa alanlarını, belirlenen hukukî kişilikler ve iştiraklere ilişkin kira mukavelesi karşılığında kiralayabileceği belirtiliyor.

Ayrıca alanın kültürel hedefle kıymetlendirilmesi için hazırlanan projelerin uygulanmasında gerekli finansmanın, bakanlık ve proje ortaklarınca karşılanacağı söz ediliyor.

‘GAR FONKSİYONU SEMBOLİK KALACAK’

BTS, bölgenin gar fonksiyonunu yitireceğini ve tıpkı Haliç ve Galataport’ta olduğu üzere, özel sermayeye eliyle dönüştürüleceğini savunuyor.

Gelişmelerle ilgili 31 Ekim’de bir açıklama yayınlayan BTS, proje hakkında şu soruları sıraladı:

• Bakan Ersoy’un söylediğine göre, evet Haydarpaşa’ya tren gelecek lakin tren sayıları eskisine nazaran birebir olacak mı?
• Tren bakım, park alanları ve hareket alanları yer alacak mı?
• Hızlı tren sayıları artırılacak mı?
• Haydarpaşa ve Sirkeci’de çalışan, buradaki lojmanlarda çalışan demiryolculara neler olacak?

BTS’ye nazaran; Haydarpaşa ve Sirkeci’nin gar fonksiyonu ‘sembolik’ olarak devam edecek ve tam kapasiteyle çalışan merkezi gar olma fonksiyonunu yitirecek, demiryolcular artık Haydarpaşa ve Sirkeci garlarında çalışamayacak.

Sendika açıklamada şu sözleri kullandı: “Söğütlüçeşme’de yapılan viyadük ve AVM projesi nedeniyle çok sayıda ağacı kesen, yeşil alanı yok eden ve kentsel ömrü kaosa çevirenlerin Haydarpaşa’da millet bahçesi yapmak istemesi düşündürücüdür.”

“Burada kelam konusu olan kamu faydası değil kültür ve sanatı alet ederek işçileri yerinden etmeye, mülküzleştirmeye yarayan ve sermayeye yeni alanlar açmaya çalışan bir dönüşüm teşebbüsüdür.”

SABANCI HOLDİNG ARGÜMANLARI YALANLADI

Gazete Duvar haber sitesi, 30 Ekim’de Haydarpaşa Gar binası ve toprağının Sabancı Holding’e verileceği savını gündeme taşıdı.

Haberde, şimdi Kültür ve Turizm Bakanlığı ile kira protokolü imzalanmamışken, 9 Temmuz’da Güler Sabancı’nın özel müsaadeye bağlı girilebilen bir bölgede, elinde gar projesiyle görüntülendiği söylenen bir fotoğraf yer aldı.

Haberde BTS Genel Sekreteri Murat Oral, bölgenin Galataport yapılmak istendiğini, Güler Sabancı’nın ise protokolden 46 gün evvel gelip etrafı gezdiğini argüman etti.

Oral, bölgenin Kültür ve Turizm Bakanlığı’na kiralanmasının “kandırmaca” olduğunu savundu.

Sabancı Holding ise kamuoyu bilgilendirme notu yayımlayarak, “Sabancı olarak; Haydarpaşa Garı’na ait rastgele bir yatırım ya da proje planımız bulunmamaktadır. Kamuoyuna hürmetle duyurulur” sözlerini kullandı.

Getty Images Haydarpaşa Garı

‘Haydarpaşa’ya ne olacak’ sorusu esasen yangından öncesine, 2000’li yılların başına uzanıyor.

2004 yılında Haydarpaşa Port projesi olarak bölgeyi dünya ticaret merkezi ve kruvaziyer liman formunda planlayan proje ortaya atıldı.

Sonraki yıllarda ise Haydarpaşa’nın otel, kültür merkezi ve müze olacağı üzere tartışmalar peşi sıra devam etti.

Haydarpaşa Garı ve etrafı 2006 yılında “tarihi ve kentsel sit alanı” ilan edilse de Haydarpaşa ile ilgili dillendirilen projelerin gerisi ardı kesilmedi.

2019 yılında Haydarpaşa ve Sirkeci garlarına ilişkin depo alanları, aylık 350 bin lira kira bedeliyle Hazerfen Danışmanlık Limited şirketine verildi.

TCDD, atıl durumda olan yaklaşık 29 bin metrekarelik depo alanlarının kültür ve sanat etkinliklerinde kullanılmak üzere ihaleye çıkarmıştı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu ise usulsüzlük yapıldığını söyleyerek ihalenin iptali için tüzel süreç başlatmıştı.