Karanlığa ışık oldular

UĞUR MUMCU

Araştırmacı gazeteciliğin sembol ismi, “Kalpaksız Kuvvacı” Uğur Mumcu, yalnızca bir gazeteci değil hayatını topluma adamış bir aydındı. 22 Ağustos 1942’de doğan Mumcu Ankara Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Şimdi öğrenciyken Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan makalesiyle Yunus Nadi Ödülü’nü aldığında 20 yaşındaydı. Uğur Mumcu’nun 1975 yılından itibaren Cumhuriyet’te “Gözlem” başlıklı köşesinde nizamlı yazıları çıkmaya başladı. Mumcu dini tarikatların, terör örgütlerinin siyasetle, sermayeyle münasebetlerini araştırdı. Ses getiren kitaplar, yazılar yazdı. Uğur Mumcu, 24 Ocak 1993’te Ankara’da Karlı Sokak’taki meskeninin önünde, otomobiline koyulan bombanın patlaması sonucu hayatını yitirdi. Suikastın çabucak akabinde olay yerinde inceleme yapan uzmanların hiçbir kanıt bulamadığı söylendi, patlamayla etrafa dağılan ve cımbızla toplanması gereken kanıtlar ise süpürgeyle süpürüldü. Olayın failleri hala bulunamadı. Uğur Mumcu cinayeti 31 yıldır aydınlatılmadı.

***

AHMET TANER KIŞLALI

Kemalizmin ideoloğu, saygın Türk aydını Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, 1939’da Tokat Zile’de doğdu; Kabataş Erkek Lisesi’nin akabinde Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdi. Paris Üniversitesi’nde “Modern Türkiye’de Siyasi Güçler” başlıklı doktorasını tamamlayan Kışlalı, İzmir milletvekilliği ve 1978’de Bülent Ecevit’in başbakanlığı sırasında Kültür Bakanlığı yaptı. Kışlalı, en büyük savunucularından olduğu laikliği demokrasinin önkoşulu olarak şöyle tanımlıyordu: “Demokrasi laikliğin önkoşulu değildir. Laiklik demokrasinin önkoşuludur. Zira laikliği kabul etmeyen bir tertipte toplum halk ismine yönetilmez; İlah ismine yönetilir. Şayet laikliği koruyabilmişseniz, yitirdiğiniz demokrasiye bir gün yine kavuşabilme umudunu da koruyabilmişsiniz demektir.” Kışlalı, yazdığı bir yazı nedeniyle 13 Mayıs’ta Akit gazetesinin gayesi oldu. Fotoğrafı basılan ve üzerine kırmızı çarpı atılan Kışlalı, 21 Ekim 1999’da otomobiline koyulan bombayla ömürden koparıldı. 

***

BAHARİYE ÜÇOK

Laiklik savunucusu, Atatürkçü, Cumhuriyet aydını Prof. Dr. Bahriye Üçok, Kasım 1988’de televizyonda yapılan bir açık oturumda, “İslamda örtünmenin ve oruç tutmanın mecburî olmadığı” savlarına dayanan açıklamalarından sonra gerici bölümün tenkitlerine maruz kaldı ve tehditler almaya başladı. 6 Ekim 1990 tarihinde meskenine, Ekspres Kargo tarafından ulaştırılan ve gönderici olarak İlmi Araştırmalar Vakfı’nın göründüğü kitap paketini saat 16.30’da aldı. paketin içine yerleştirilmiş olan bomba patladı. Ağır yaralı olarak Hacettepe Tıp Fakültesi Acil Servisi’ne kaldırılan Bahriye Üçok, 71 yaşında hayatını yitirdi. Cinayeti İslami Hareket isimli örgüt üstlendi. Cumhuriyet gazetesini telefonla arayarak İslami Hareket Örgütü ismine konuştuğunu bildiren bir kişi Bahriye Üçok’u “tesettür konusundaki kanıları yüzünden cezalandırdıklarını” söyledi. Tıpkı kişi “İslama hudut koyanları öldürmeyi borç bildiklerini” belirtti.

***

CAVİT ORHAN TÜTENGİL

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Sosyoloji Enstitüsü Lideri, Cumhuriyet aydını, Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil, 45 yıl evvel, 1979’da, İstanbul Levent’te Sülün Sokak’taki meskeninin önünde uğradığı silahlı akında, 58 yaşında hayatını yitirdi. Atatürk ihtilallerinin savunucusu Tütengil’e nazaran Türkiye, bir geçiş ülkesidir. Bu geçişte pusula ise Atatürk’ün fikirleridir. Atatürk’ün gençlere öğütleri ortasında yer alan “Benim yapmak istediklerimi tamamlayınız” kelamı onun için özel bir yere sahip olmuştur. Cumhuriyet aydını Tütengil’in mezartaşında kendisinden alıntılanan “Dünyamızı güzelleştirmeye bakalım. Can dostların vefatından sonra yaşamanın bedeli, dünyamızı güzelleştirme doğrultusundaki çabalardadır” yazısı bulunuyor. Tütengil cinayetinin failleri hala bulunamadı. 

***

MUAMMER AKSOY

Milli petrol davasının sembol ismi akademisyen, hukukçu ve Atatürkçü Niyet Derneği Kurucu Lideri Prof. Dr. Muammer Aksoy, 1917 yılında Antalya vilayetine bağlı İbradı ilçesinde doğdu. Hem fikir hem çaba insanı kimliğini taşıyan ödünsüz Kemalist Aksoy 31 Ocak 1990’da Ankara Bahçelievler’deki meskeninin önünde kurşunlanarak öldürüldü. Güç siyasetleri uzmanı Necdet Pamir, Aksoy için “Hocamız, petrolün stratejik ehemmiyetinin global ölçekte öne çıktığı 1960’lı yıllarda ülkemizde de bu husustaki farkındalığı artırabilmek için öncü bir rol oynadı” sözlerini kullanmıştı. Ömrü boyunca tam bağımsız, laik, Türkiye Cumhuriyeti için uğraş eden Aksoy eski Antalya milletvekillerinden hukukçu ve bürokrat Numan Aksoy’un oğlu ve Türk tıp tarihinde kıymetli bir isim olan Prof. Dr. Muzaffer Aksoy‘un kardeşidir.

ONAT KUTLAR

Şair, sinemacı, senarist, Cumhuriyet aydını ve gazetemizin muharriri Onat Kutlar 28 yıl evvel Taksim’de bombalı terör saldırısı sonucu ömrünü yitirdi. 1936 yılında dünyaya gelen Onat Kutlar, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ndeki tahsilini, son dersinin imtihanına girmeyerek bıraktı ve ideoloji okumak gayesiyle Paris’e gitti. İki yıl sonra döndüğünde bir müddet Doğan Kardeş mecmuasında çalıştı. 1959 yılında yayımlanan İshak isimli yapıtı ile 1960 yılında Türk Dil Kurumu Ödülü’nü kazandı. 1965’te Türk Sinematek Derneği’ni ve Yeni Sinema mecmuasını kurdu. 1965- 1976 yılları ortasında, Türkiye’ye dünya sinemasının kapılarını açan Türk Sinematek Derneği’ni yönetti. Yusuf ile Kenan, Hazal ve Hakkâri’de Bir Mevsim isimli yurtdışı ve yurtiçi şenliklerde çok sayıda ödül alan sinemaların senaryolarına imzasını attı. 1985’te Berlin Sinema Festivali’nde heyet üyeliği yaptı. İstanbul Sinema Şenliği Düzenleme Kurulu’nda ve İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı İcra Kurulu’nda vazife yaptı. 1994 yılında Fransız hükümetince verilen L’Ordre des Arts et des Lettres Ödülü’yle onurlandırıldı. Ülkemizin sanat ve kültür dünyasına pek çok alanda kıymetli katkılarda bulunan, hikayeleri, şiirleri, denemeleri, sıra dışı senaryolarıyla silinmez izler bıraktı.