Nerede o masum Ali Ağa?
Kırk elli yıl evvel, Kuzey Ege kıyılarında, Bergama’dan İzmir’e giden otobüsler yolun yarısında Alia Ağa Çifliği denilen yerde mola verirdi.
Burada, deniz kıyısında, yolcuların cam bardaklarda köpüklü ayran yudumladığı küçük bir kahvehane vardı.
Bol yapraklı asma kısımlarıyla örtülü bir çardak vardı avlusunda.
Geniş Çandarlı Körfezi ile Aliağa ve Nemrut köyleri ortasındaki yarımadada, 1922’den evvel yörede yaşayan Rumlardan kalan köyde, sayısı fazla olmayan balıkçı aileleri yaşıyordu.
Ali Ağa çiftliği deniyordu buraya.
Ali Ağa’nın çiftliği!
Bugünkü çağdaş Aliağa kentinin öncülü.
***
Aliağa çiftliği yakın vakitlere kadar pek tanınan bir yer değildir lakin tarihî olarak kıymetli izler taşır.
Helenlerden evvel muhtemelen Luvilerin yaşadığı bu bölgeye İ.Ö.12.yüzyılın başlarında Helenlerin Aiol uzunluğu geldi.
Edremit Körfezi kıyılarından, Midilli adası dahil İzmir’e kadar olan alana yerleştiler. Yerli halkla karıştılar.
(Güzelhisar’da bir antik kalıntı)
Bugünkü Aliağa kentinin güneyinde antik çağın kil heykelcikleriyle ünlü yerleşimi Myrina’nın ikiz zirvesi bulunuyor.
Kuzeyinde ise, korumak için ilan edilen “sit alanı”, “Vahşi Kapitalizm”in çeşitli tesisleri tarafından tehdit edilen tarihî bir kentin, Kyme’nin kalıntıları var.
Myrina’nın pembe renkli kilden yapılmış küçük süper heykellerinin onlarcasını, 19.yüzyılın ortalarında kaçak kazılarla ele geçiren ve Paris’e, Berlin’e kaçıran/götürenin; o vakitler Aliağa etrafında geniş topraklara sahip Baltazzi ailesinden Emmanuel Baltazzi olduğu söylenir. Bu zengin Bey ve ailesi Venedik kökenli Levantendi.
Baltazzi’nin bugünkü Aliağa’nın olduğu yerde, bugün okul olarak kullanılan bir köşkü vardı.
Batı kültürünün en kıymetli kaynaklarından biri olan, antik Helen rablerini ve dinî inancını kaydeden ve yazan, onlarla ilgili bilgilerin günümüze ulaşmasını sağlayan ünlü ozan Hesiodos’un babası ise Kyme’de doğmuştu. Hesiodos İ.Ö.8-7. Yüzyıl dolayında yaşamıştır.
(Kyme-Aliağa)
Kymeliler ortalarındaki tartışmalara, muhabbete o kadar dalarlarmış ki yağmur yağdığında sundurmaların (stoaların) altına sığınmak akıllarına gelmezmiş!
Ephoros üzere tarihçiler yetiştiren Kyme bir kültür merkezi olmanın yanı sıra bölgenin en kıymetli limanlarından biriydi. Kyme kentte ticaretin gelişmesi için yıllarca liman vergisi almazmış.
Mitolojik hikayeler, Batı Uygarlığının birinci ozanı Homeros’un Kymeli bir adamın kızı olan Kritheis, babası ölünce amcası Maion’un muhafazasına bırakılmış. Lakin Kristheis genç kız olunca Smyrnalı (İzmirli) Phemios isimli bir delikanlıya kaçmış. Smyrna’da Meles Çayı kıyısında çamaşır yıkarken Homeros’u doğurmuş.
Azra Erhat’ın anlattığı bu efsaneye nazaran bu sebeple İzmirli kör ozan “Melesigenes” (Meles’ten doğma) olarak anılırmış.
İ.Ö.133 yılında, Pergamon/Bergama krallığı periyodunda Prens Aristonikos ve düşünür Blossius öncülüğüne baş gösteren, “özgürlük ve eşitlik”, “Güneş Ülkesi” kurmak isteyen kölelerin isyanında Kyme isyancıları desteklemişti.
***
(Myrina-Aliağa)
Myrina ve Kyme, Kuzey Ege’nin bu bölgesindeki öteki on iki kent üzere Aiol kentleri idi.
Helen mitolojisi her ikisini de ismini söylencesel bayan savaşçılar, Amazonlardan aldığını söyler.
Antik Çağın Amasyalı coğrafya müellifi Strabon’a nazaran Myrina bir Amazon Kraliçesiydi.
Lemnos’da (Limni) ve Phytikos (Güzelhisar) Çayı ağzındaki zirvelere kurduğu kentlere kendi ismini koymuştu.
Bunlarla bir arada Myrina; kız kardeşi Mytilene’nin (Midilli) ve ordusundaki kumandanların isimlerini; Kyme (Nemrut Körfezi), Pitane (Çandarlı), Priene (Gülbahçe-Söke) kentlerine vermişti.
Bizans vaktinde, İ.S.6.yüzyılda Agathes isimli bir mizah müellifinin Myrinalı olarak anılması bu kentte hayatın uzun vakitler var olduğunu gösterir.
***
Tabii ki bir Türk ismidir Ali Ağa!
Çevresinde Myrina (Kalabaksaray), Kyme (Nemrut Körfezi), Aigai (Köseler Köyü), Larissa (Buruncuk), Gryneion (Şakran) üzere antik yerleşimler bulunuyor.
O vaktin metropolü Pergamon’a/Bergama’ya da pek uzak değil.
Bugünkü Aliağa kentinin etrafına Türkler kalıcı olarak 1313’de, Manisa’nın Türkmen Beyefendilerinden Saruhanoğulları tarafından fethedilmesi, Saruhanoğulları öncülerinin Güzelhisar Çayı’nın suladığı bitek topraklara gelmesiyle başladı.
O yıllarda yıkarıdaki antik kentler yıkılmış, yerli Rumlar seyrek çiftliklerde yaşamaktaydı.
Türkmen toplulukların ovaya yerleşmesiyle, 1313-1320 yılları ortasında, bugünkü Aliağa kentine altı km uzaklıktaki Güzelhisar Köyü kuruldu.
Yüzlerce yıl bu topraklara sahip olmuş Bizans Devleti artık geri çekiliyordu.
Bundan sonra bu yöre Türkler; evvel Saruhanlılar sonra da Osmanlılar tarafından yönetilecekti.
1530 yılından kalma tarih kayıtlarında, bir kaza olan Güzelhisar’a bağlı “Ali Ağa Çiftliği”nin varlığından kelam edilir.
1575 yılında Güzelhisar uygunca büyümüş, artık Osmanlının Saruhan Sancağına bağlı bir merkezdir.
Padişah III. Murat (1546-1595) devrine ilişkin 1585 tarihli Saruhan Kadılık sicillerinde, içinde 23 kişinin yaşadığı “Ali Ağa Çiftliği’” kayıtlıdır.
Eğer böyleyse, bugünkü Aliağa kenti yakınlarında, muhtemelen Güzelhisar Ovasında ismi Ali Ağa olan bir Türkmenin, yeri denize kadar uzanan bir çiftliği vardı.
Belki de bu kişi ismini günümüze bıraktı.
(Osmanlı periyodunda Anadolu ve Türkler)
***
“Aliağa” kentinin ismi daha sonraları yaşanmış tarihi olaylara dayanıyor da olabilir.
Osmanlı Padişahı IV. Murad (1612-1640), 1638’de Bağdat’a yaptığı seferden dönerken, savaş sırasında Osmanlı’ya yardımcı olan kimi Arap aşiretlerini ya da oralarda yaşıyan Türkmen uzunluklarını yanına aldı, bu topraklara göçmeye yönlendirdi.
Savaşlar ve salgın hastalıklar Anadolu nüfusunu daima eksiltiyordu.
Toprağı işlemek, savaşa asker sağlamak için insan gerekliydi.
Irak’tan gelen Türkmenler ya da Araplar Batı Anadolu’da, buralarda geniş ve verimli topraklara yerleştirildi.
Bunlardan büyük kısmı Bergama’nın Bakırçay Ovası’nın kuzeyine, Bölcek köyü etrafına konuşlanırken, bir kısmı da bugünkü Aliağa yakınlarındaki Güzelhisar Çayı’nın (antik Titnaios-Pythikos) sulak ovasını yurt edindi.
Arapların yaşadığı Irak vilayetlerinden gelmeleri nedeniyle “Arapoğulları” denildi onlara!
Yöre toprağına sarıldılar; çiftçilikle, hayvancılıkla geçimlerini sağladılar.
Zamanla Osmanlıların muteber destekçisi olan Arapoğullarına işletecekleri arazi yanında Ayanlık/Vovvodalık/Yerel yöneticilik de verildi.
Ayanlar mahallî halk içinden Payitaht/İstanbul tarafından seçilen, Devlet ile halk ortasındaki bağlantıyı sağlayan, saygın bireylerdi.
Uzun yıllar Osmanlıya asker ve gelir sağlayan, Devlet’in işletmeleri için arazi verdiği Tımar sahiplerinin yozlaşması, bu sisteminin bozulmasıyla 16.yüzyıl sonlarında Devlet taşraya Voyvodalık sistemi getirilmişti.
Voyvodalar da köy ve kasabalarda güvenlik, vergi toplama üzere işleriyle ilgilenir, Padişah tarafından bölgenin saygın ve varlıklı bireyleri ortasından atanırdı.
Bu tabir Osmanlının Rumeli’deki münasebetlerinden alınmış, Sırpça “önder, lider” manasına gelen bir sözcüktü.
Kamu idaresinde bazan, Ayan ve Voyvodalar tıpkı şahıslar olurdu.
Voyvoda toplanan vergilerin bir kısmını Payitaht’a gönderir, gerisini kendisi alırdı.
Zamanla çok zenginleşen ve silahlı güce de sahip olan Voyvodalar 18.yüzyılda Devlet’e baş tutacak aktifliğe erişmişti.
(Osmanlı efendileri)
***
Arapoğulları’nın bir kolu Bergama, Bakırçay Ovasına yerleşmişken, Güzelhisar Çayı ovasını ve etrafını yurt edinen öteki kolunun lideri “Esseyyid Abdülkerim Ağa”ydı.
“Esseyid” terimi, İslam kültüründe ve bilhassa tasavvuf etraflarında, Peygamber Hz. 3Muhammed’in soyundan gelen bireyleri tanımlamak için kullanılır. Arapça kökenlidir, “efendi, lider” manasına gelir.
Daha sonraları bu unvan, tarihte hem manevi bir onur hem de toplumsal bir hürmet sözü olmuştur.
Osmanlı Devleti’ne bağlı Arapoğulları, 1712’den itibaren Güzelhisar’ın Voyvodalığını/Ayanlığını yapmaya başlamıştı.
1760 ile 1780 yılları ortasında bu bölgenin Voyvodası/ Ayanı “Arapoğlu Esseyyid Ali Ağa” idi.
Güzelhisar’da “Yukarı Cami” de denilen “Ali Ağa Camisi”ni de yaptırmıştı.
Bu cami, geçmişte yapılan tamirlerle birlikte hala ayaktadır.
Voyvoda ve Ayan “Esseyyid Ali Ağa” bugünkü Aliağa etrafında büyük siyasal ve ekonomik güç elde etti.
Ovadan denize kadar uzanan geniş toprakların sahibi oldu.
Güzelhisar Arapoğullar’ının bölgeye hakimiyeti 1812’ye kadar sürdü.
Bu değerlendirmelere nazaran, bugünkü Aliağa kentinin ismi muhtemelen, çabucak yanıbaşındaki Güzelhisar’a yerleşik “Esseyyid Ali Ağa”dan gelir.
(Güzelhisar Ali Ağa Camii, günümüzde)
***
Kuzeyde Bergama’ya, Bakırçay Ovasına yerleşen Arapoğulları Beyefendilerinin daha sarsıntılı bir hayatı olmuştu.
1737’de öldüğü bilinen “Arapoğlu Hacı İbrahim Ağa” Bergama’nın birinci Voyvodasıydı.
Onun yerine geçen “Hacı Osman Ağa”nın oğlu “Hacı Mehmet Ağa” Bergama’ya çok hizmetler yapmış, sevilen bir kişiydi.
Bergama’nın sırtını dayadığı Geyikli Dağları’ndan toplanan pınar sularını kente getirmiş, halkı kuyu suyu kullanmaktan bir ölçüde kurtarmıştı.
Hayırla anılıyor, “Koca Arapoğlu” diye tanınıyordu.
Osmanlı işlerini gören, Ayanlık/Voyvodalık vazifesi verdiği ailelerde yöneticiliğin babadan oğula geçmesine müsaade veriyordu.
Yoksa Osmanlının toprak sisteminde, “Vakıf gelirleri” dışında her yer Padişah’a aitti.
Muhtemelen Güzelhisarlı Arapoğulları’yla akraba olan Bergamalı Arapoğulları’ndan, “Koca Arapoğlu”nun torunu, adaşı “Mehmet Ağa” 1761’de Bergama Voyvodası oldu. O da Bergama’da iki kütüphane kurdu.
“Mehmet Ağa” ölünce Voyvoda olan “Arapoğlu İbrahim Ağa”, bayan problemi nedeniyle kahyası “Sağancılı Veli Ağa” tarafından öldürülünce Arapoğulları’nın Bergama’daki saltanatı sona erdi (1774).
***
(Güzelhisar’da Osmanlı mezarları)
Devlet idaresi boşluk tanımaz!
Osmanlı Arapoğulları’nın elinden aldığı toprakları ve mahallî idare yetkisini Manisa kökenli Karaosmanoğulları ailesine verdi.
Bu yönetimsel bölge Kemeredremit’den (Burhaniye-Balıkesir) Menemen’e kadar uzanan alanı, Bergama ve Güzelhisar etrafını de kapsıyordu.
Geniş ve güçlü bir sülaleydi Karaosmanoğulları.
17.yüzyılın ortalarından itibaren Aydın, Manisa, İzmir Bölgesine hâkim olmuşlardı.
Sülalenin soy ağacının başında 1664’de ölen “Mehmet Çavuş” yer alır.
Oğlu “Kara Osman”, vakitle bu bölgeye hükmedecek olan bu soya ismini vermiştir. Vefatı 1706’da Akhisar-Yayaköy-Zeytinliova’dadır.
“Kara Osman”ın torunu olan “Ömer Ağa” 1790’ların başında Bergama Voyvodası oldu.
Bu süreçte, “Karaosmanoğlu Ömer Ağa” tahta yeni çıkan II.Mahmut’un (1785-1839) karşılaştığı askeri problemlerde yanında durmuş, Osmanlı Rus Savaşına oğlu ve askerleriyle birlikte katılmış, Mısır’a asker göndermişti.
Devletin inancını kazanmıştı “Ömer Ağa”.
Bu yıllarda Menemen Voyvodalığına, sülalenin kurucusu “Kara Osman”nın bir öbür torunu “Ataullah Ağa”nın (ölümü 1766) oğlu “Hacı Osman Ağa” getirilmişti.
Çok varlıklı olan, Vakıflara 1790’lı yıllarda birçok mal bağışlayan “Karaosmanoğlu Hacı Osman Ağa” 1800 yılında Manisa’da öldü.
Onunda “Ali Ağa” isminde bir oğlu vardı.
“Karaosmanoğlu Ali Ağa”nın 1821 yılında Manisa’da çıkan karışıklığın bastırılmasında faydalılık gösterdiği biliniyor.
Kayıtlarda yer alan bir bilgiye nazaran, bu muvaffakiyetinden ötürü “Ali Ağa”, Saruhan (Manisa) Mutassarıfı (bir çeşit Vali misyonu yapan) “Mehmed Behram Paşa” tarafından oğlu “Hüseyin Bey”in “vekil-i umur”u, “genel temsilcisi” olarak tayin edilmişti.
Güvenilir bir kişiliğ olan “Karaosmanoğlu Ali Ağa”nın ömrünün birçoklarını Manisa’da geçirdiği düşünülüyor.
Babası “Osman Ağa”nın ona, Manisa’da “Yeni Çiftlik ve Papaslı Çifliği”, Menemen’de “Niyaz ve Tavşanlı Çayırı Çiftlikleri”ni bıraktığı kayıtlı olduğu halde, Güzelhisar Ovası/bugünkü Aliağa kenti etrafında bir mülkü olduğu görülmüyor.
“Karaosmanoğlu Ali Ağa”da 1836 yılında Manisa’da Deveciyan Mahallesindeki bir konakta öldü.
Bu süreçte çeşitli yörelerde Voyvadalık/Ayanlık yapan Karaosmanoğulları’nın, diğer yerlerde Voyvoda olarak yaptığı siyasal ve idari etkinliklerinin sona erdiği bilinir.
***
(Osmanlıda hayat)
Avrupa’da süratle gelişen Kapitalizmin geçmişe nazaran sağladığı toplumsal ilerlemeye ayak uyduramıyordu Osmanlı.
Sahip olduğu tekelci toprak mülkiyetinden vaz geçmiyor, yüksek sermeye birikimlerine ulaşabilecek bir burjuva sınıfının önünü açmıyordu.
Devlet eliyle de Avrupa’nın sanayi ihtilaline katılmaya girişilemiyordu.
Bir vakitler Avrupa’nın korkulan efendisi olan Osmanlı Devleti idari ıslahatlar yapmayı gerilemenin devası olarak düşünüyordu.
Güçlü Voyvadalıklar, Ayanlıklar eliyle taşra Payitaht’a kâfi kaynak aktarmıyordu. Hatta daha çok yetki istiyor, baş kaldırıyordu.
1812 yılında padişah II.Mahmut’un gücü merkezde toplama siyaseti bağlamında taşrada Ayanların/Voyvodaların gücü değerli ölçüde kırıldı.
1826’da Yeniçeri Ocağının kapatılması, yer yer direnişle karşılaşılmasına karşın, bu değişimi destekledi.
II.Mahmut’un oğlu Padişah Abdülmecid’in (1823-1861) 1839’daki “Tanzimat Fermanı”yla Devleti yine düzenleme teşebbüsüyle birlikte Ayan ve Voyvodaların gücü kırılmaya çalışılmıştı.
Abdülmecid’in yerine geçen kardeşi Sultan Abdülaziz (1830-1876) periyodunda, 1864’de yürürlüğe giren “Vilayetler Nizamnamesi”yle “Sancak, Kaza” üzere yerleşimlerin yöneticileri artık merkezden atanan Devlet görevlileriydi.
Bu ortamda, geniş topraklara sahip olan Voyvadalar/Ayanlar idari nüfuslarının kalmamasına karşın, işlettikleri topraklardan elde ettikleri büyük servetlere sahiptiler.
Varlıklarının, herşeyin efendisi olan Osmanlı Padişahı tarafından el konulmasından korkup, korumak için bu servetlerin büyük kısmını, hayır işleri yapmak üzere kurdukları Vakıflara bağışladılar.
Bu gelişmeler bağlamında Karaosmanoğulları da siyasal ve toplumsal tarih sahnesinden yavaş yavaş çekilmeye başladı.
Bununla birlikte Osmanlı Devletinin 1827/1828 yılı kayıtlarında bugünkü Aliağa kenti etrafında, bu yörede bir “Ali Ağa Çiftliği” olduğundan kelam edilir.
1835’de bütün Batı Anadolu’da görülen Veba Salgını buraları da tesirler.
Yörenin toplumsal merkezi Güzelhisar yerleşimi dağılır.
1844-45 Nufüs Sayımı kayıtlarında artık Güzelhisar kazasına bağlı “Ali Ağa Çiftliği Köyü”nün ismi vardır.
1870’lerde yörede “Ali Ağa Çiftliği”nin yanı sıra “Paşa Çiftliği”, “Arap Çiftliği” üzere isimleri olan büyük çiftlikler vardır.
Bu çiftliklerde ekseriyetle Rum aileler yaşamaktadır.
***
(Güzelhisar’da Osmanlı mezarları)
Güzelhisar Ova’sının dışında, bugünkü Aliağa’nın olduğu yerde bulunduğu muhtemel “Ali Ağa Çiftliği”nde, 1844-45’de yapılan Nüfus Sayımındaki kayıtlar da bu yerde yoğunlukla Rumların oturduğu görülür.
Osmanlının bu sayımda tutulan 2028 sayılı “Aliağa Çiftliği”ne ilişkin “temettü’at defteri”nde bu durum gözlenir.
“Temettü’ât defterleri”, Osmanlı İmparatorluğu’nda Tanzimat Devri’nde (1839-1876) düzenlenmişti. Köy ve mahallelerde detaylı nüfus, mülkiyet ve gelir kayıtlarını içeren defterlerdi.
Bu defterler, Osmanlı’nın vergi toplama sistemini düzenlemek ve toplumsal yapıyı daha güzel anlamak için tutuluyordu. Böylelikle çağdaşlaşmada daha ileri adımlar atılacağı düşünülüyordu.
Bu deftere nazaran o yıl “Ali Ağa Çiftliği”nde 62 hane, 152 vergi mükellefi bulunuyordu.
Vergi mükelleflerinin 13’ü Müslüman, 139’u ise Hıristiyan Osmanlı vatandaşıydı.
Onların birden fazla ortakçı ya da çiftlik personeliydi. Çiflik sahibi Türklerin çiftliklerinde barınıyorlardı.
Muhtemelen burada bir kilise ve su kaynağı vardı ve köy “Kilise Pınarı” köyü olarak anılıyordu. Kilise, günümüzde Aliağa Merkez Mescidinin bulunduğu yerdeydi.
Bir yaklaşıma nazaran “Ali Ağa Çiftliği Köyü” 19.yüzyılın başlarında “Kilise Pınarı” köyünden dönüşmüştü.
Bu yıllarda 1840’dan itibaren Levanten Baltazzi ailesi Ali Ağa etrafında 12 bin dönümlük arazi satın aldı.
Ancak bu durum Baltazzi ailesi ile yörede yaşayan Rumlar ortasında meseleler çıkmasına yol açtı.
1890’da Ali Ağa Çiftliği Köyünde 101 hane 800 nüfus yaşıyordu.
Yunan kaynaklarına nazaran de Aliağa, bu yıllarda yaklaşık 1.000 nüfusa sahip bir köydü ve halkın çoğunluğu Rumlardan oluşuyordu.
Rumlar bu köye kendi lisanlarında Alaga ( ?????) ismini vermişti. Kendilerine de Alagadiotes (???????????) diyordu.
Muharrir A. Papadopoulos-Kerameas’ın belirttiğine göre, Aliağa Köyü antik Myrina kentinin bulunduğu yerde bulunuyordu.
Öte yandan bu köyün burada yaşamış Rumların lisanında “Alaga” olarak anılması; “Ali Ağa” deyişinin Rum lisanında söylenişiyle ilgili olabilir.
Bununla bir arada bu sözcük, “Alaga”, Güzelhisar Ovası’nın oluşmasına neden olan Güzelhisar Çayı’nın (Titnaios-Pythikos) yakınında doğduğu antik Aigai kentininin bir diğer biçimde söylenişiyle de ilgili olabilir.
(Aliağa: Alaga ?)
Dericiliğin geliştiği, isminin ekseriyetle Helence “keçi” sözcüğüyle alakalı olduğu bildirilen Aigai’nin dik bir dorukta duruşu mükemmel Pergamon Akropolü’nün pozisyonuna benzeri.
Kartal yuvasına benzeri bir yükselti üzerindeki Aigai görkemli kalıntılarıyla bugün bile dikkati çeker.
Günümüzde dahi burada yapılan arkeolojik kazılarla çok kıymetli yapıtlar ortaya çıkarılıyor.
***
Gelelim 2025 yılına!
21.yüzyılın birinci yarısı.
Aradan yüzlerce yıl geçmiş!
O vakitler yaşanan doğal ve toplumsal sıkınıtlara, çatışmalara karşın tabiatla barışık yaşamış beşerler.
Masmavi denizin kıyısında baharda yeşil, yazda sapsarı topraklarda!
Kurumayan, sökülmeyen ağaçlar; çoşan ırmaklar, ormanlarla!
Şimdi kirlilikten kızaran denizi, ölümcül havası, zehirli toprağıyla tanınmış, gün geçtikçe büyüyen bir sanayi kenti Aliağa.
Gemi sökümüyle Dünya’nın çöplüğü; boğucu havasıyla ülkemizin kirlilikte “alameti farikası”, marka işareti!
(Bugünkü Aliağa)
Ne kadar etraf sorunu varsa hepsi var bugün Aliağa’da!
İrili ufaklı onlarca kirletici sanayi kuruluşu yığılmış bir araya!
Tabii ki hedef, en kolay yoldan çok para kazanmak!
İşte “Vahşi Kapitalizm” bu türlü bir şey!
Ülkenin ekonomik gelişmesine katkıda bulunacak, insanlara iş bulacak diye doğayı katletmek!
Hayatı yok saymak!
Nerede poyrazın getirdiği tertemiz, serin hava?
Nerede dalgaların köpükleriyle oynaşan balıklar?
Nerede o rahmet fışkıran toprak?
Nerede artık o temiz Aliağa?
Bu kente muhtemelen ismini veren Ali Ağa yöredeki etraf yıkımını bilse, mezarından kalkıp sebep olanlara hesap sorardı muhakkak!
(Kaynaklar: https://www.aliaga.bel.tr/aliaga/aliaga-adinin-oykusu
https://alto.org.tr/tr/Sayfa/14-aliaganin-tarihcesi
https://izmir.ktb.gov.tr/TR-77438/aliaga.html#:~:text=Baltazzi%20ailesi%201876’da%20Alia%C4%9Fa,top%20ate%C5%9Fine%20tutmas%C4%B1%20sonucu%20y%C4%B1k%C4%B1lm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r.
Papadopoulos-Kerameas (Phocaeica) ve A.Tomos O Eksodos.1930), Stratis Balaskas’ın iletisiyle).
Sefa Taşkın
24.01.2024
Karşıyaka/İzmir
