Piyasalar enflasyonun yükselmesini bekliyor: Ortadoğu’daki gerilim Türkiye’yi nasıl etkileyecek?
İsrail’in İran’a yönelik ataklarının akabinde başlayan çatışmalar, global güç piyasasını sarsarken iktisada de derin tesirler bırakıyor.
PETROLDE YÜKSELİŞ TELAŞI ARTIYOR
ABD’nin de çatışmalara dahil olmasıyla birlikte Hürmüz Boğazı’nın kapanma ihtimali gündeme geldi. Bu durum, petrol fiyatlarında önemli artışlara yol açabileceği telaşını doğurdu. Güç piyasasındaki bu gelişmeler, başta Türkiye olmak üzere pek çok ülkenin iktisadını tehdit ediyor.
ZAMLAR TÜRKİYE’Yİ NASIL ETKİLİYOR?
Petrol fiyatlarındaki yükseliş, yakıttan besine, endüstriden turizme kadar birçok dalda fiyat artışlarına neden olabilir. Türkiye’de akaryakıt fiyatları, Akdeniz piyasasındaki işlenmiş eser fiyatlarının ortalaması ile döviz kuru dikkate alınarak hesaplanıyor. Bu nedenle global fiyatlardaki değişim, Türkiye’deki akaryakıt fiyatlarına direkt yansıyor.
ENFLASYON ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Türkiye’de kullanılan akaryakıtın yüzde 74,6’sını motorin, yüzde 14,2’sini LPG, yüzde 11’ini ise akaryakıt oluşturuyor. TÜİK bilgilerine nazaran, akaryakıtın enflasyon içindeki tartısı yaklaşık yüzde 3,33 düzeyinde. Bu nedenle akaryakıtta yaşanacak yüzde 10’luk bir artış, enflasyona yaklaşık yüzde 0,33 direkt tesir yapıyor.
Haziran ayı başından bu yana Brent petrol fiyatları yüzde 20’yi aşan bir artış gösterdi. Türkiye’de ise birebir süreçte akaryakıta yüzde 9,8, motorine ise yüzde 18,5 oranında artırım geldi. Lakin son motorin indirimiyle birlikte artırım oranı yüzde 14,5’e geriledi. Türkiye’de tüketilen akaryakıtın yüzde 75’inin motorin olduğu düşünüldüğünde, bu artışların enflasyon üzerindeki tesiri hayli yüksek.
Bunun yanı sıra taşıma maliyetlerindeki artış nedeniyle akaryakıt artırımlarının besin, turizm ve sanayi üzere birçok kesime dolaylı tesiri de bulunuyor.
FAİZ KARARLARINA YANSIYABİLİR
Enflasyondaki üst taraflı riskler, para siyasetinde da belirsizlik yaratıyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son faiz kararında, “Jeopolitik gelişmelerin dezenflasyon sürecine mümkün tesirleri yakından takip edilmektedir” diyerek dış tesirlere vurgu yapmıştı.
Karar metninde, mayıs sonrası enflasyonda düşüş ve iç talepte yavaşlama beklentisi yer almış, bu da temmuz ayında faiz indirimi beklentilerini güçlendirmişti. Lakin petrol fiyatlarının yine yükselmesi ve enflasyonun artma riski, TCMB’nin faiz indirimi kararını ötelemesine neden olabilir.
Citi Bank’ın değerlendirmesine nazaran, yeni bir ekonomik şok yaşanmazsa temmuz ayında 250 baz puanlık faiz indirimi mümkündü. Lakin Hürmüz Boğazı kaynaklı riskler bu beklentiyi zayıflatıyor.
