Psikolojik araştırma tartışma yarattı: Vejetaryenler sosyal değerlere daha az önem veriyor
Etik, etraf yahut sıhhat münasebetleriyle tercih edilen vejetaryenlik, kamuoyunda çoğunlukla hassas ve yardımsever bir ömür biçimiyle özdeşleştirilir. Fakat ABD’nin Virginia eyaletindeki College of William and Mary’den psikoloji profesörü John Nezlek’in yürüttüğü yeni bir araştırma, bu algıya meydan okuyor.
ARAŞTIRMA NASIL YAPILDI?
Çalışma, ABD ve Polonya’da yapılan üç farklı ruhsal araştırmanın meta-analizi niteliğinde. ABD örnekleminde 514 vejetaryen ve 540 et yiyen iştirakçi yer alırken, Polonya’daki iki çalışmada toplamda 68 vejetaryen ve 1.943 et tüketen bireyin dataları değerlendirildi. İştirakçiler, psikolog Shalom Schwartz tarafından geliştirilen “Temel İnsan Değerleri” testinin 57 unsurluk yahut 21 unsurluk versiyonunu yanıtladı. Bu testte, bireylerin yardımseverlik (benevolence), güvenlik (security), toplumsal ahenk (conformity) üzere bedeller karşısındaki tavırları ölçüldü. İştirakçiler, kendilerini farklı kişilik özellikleriyle tanımlanan örnek bireylerle karşılaştırarak 6’lı bir ölçek üzerinden kıymetlendirme yaptı.
YARDIMSEVERLİK VE AHENKTE DÜŞÜŞ GÖZLENDİ
Nezlek’in tahliline nazaran vejetaryen bireyler, üç çalışmada da yardımseverlik kıymetine et yiyen bireylerden daha düşük puan verdi. Yani, arkadaşlar ve aile üzere yakın etrafa duyulan kıymet, vejetaryen kümede daha az öne çıktı. Emsal formda, güvenlik (güvende olma arzusu) ve toplumsal ahenk (normlara bağlılık) kıymetlerinde de vejetaryenler daha düşük skorlar sergiledi. Bu durum, et tüketmeyen bireylerin daha az klâsik bedellere bağlı olduğunu ve farklı ömür biçimlerini daha kolay benimsediğini ortaya koyuyor.
HEYECAN GÜÇ VE MUVAFFAKİYETE YÖNELİM DİKKAT ÇEKTİ
Araştırmanın bir öteki dikkat alımlı bulgusu ise vejetaryen bireylerin şahsî muvaffakiyet (achievement), heyecan arayışı (stimulation) ve güç sahibi olma (power) üzere kıymetlere daha yüksek puanlar vermesi oldu. Bu da onların ferdî tatmin ve kendini gerçekleştirme odaklı bir hayatı ön planda tuttuğuna işaret ediyor. Nezlek’e nazaran bu tablo, vejetaryenliğin sadece bir beslenme tercihi değil; tıpkı vakitte ferdî kararlılık, sistemden kopma iradesi ve farklı olma cüretiyle de bağlı olduğunu gösteriyor.
