Tiyatro Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı ve oyuncu Mert Fırat ile kampanya üzerine konuştuk: Perdeler kapanmasın

“Bu Yaz Sahnelerimizi Kapatmıyoruz” başlığıyla yola çıkan kampanya, haziran, temmuz ve ağustos aylarını kapsayacak. Yaz dönemi boyunca kooperatif üyesi tiyatrolar sahnelerini açık tutacak, seyircilerle buluşmayı ve dayanışmayı sürdürecek. Kooperatif ortaklarının iştirakiyle yürütülecek kampanya, sahnelerin sırf oyun yerleri değil, tıpkı vakitte bir ortada olmanın, paylaşmanın ve direnmenin alanları olduğu inancıyla yaşama geçiriliyor. Kampanya kapsamında seyircilerin tiyatroya erişimini kolaylaştırmak için “Bir bilet alana ikinci bilet yüzde 50 indirimli” uygulaması başlatılırken askıda bilet usulüyle de öğrencilerin fiyatsız oyun izleyebilmesi hedefleniyor.

Tiyatro Kooperatifi Yönetim Kurulu Lideri ve oyuncu Mert Fırat ile kampanya üzerine konuştuk.

YAKLAŞIK 80 TİYATRO

– Kampanya fikri nasıl ortaya çıktı?

Nisan ayında Tiyatro Kooperatifi’nin genel şura toplantısını gerçekleştirdik. Bu toplantı, ortağımız olan tiyatro temsilcileriyle bir ortaya gelip yaşadığımız problemleri, tahlil tekliflerimizi ve yeni proje fikirlerimizi konuşmak açısından çok verimliydi. Yaklaşık 80 tiyatroyu bünyesinde bulunduran büyük bir topluluğuz ve her vakit ortak akılla, kolektif bir biçimde hareket etmeye uğraş ediyoruz.

Ekonomik ve toplumsal problemlerin günden güne derinleştiği bir devirdeyiz. Bu sıkıntıların tiyatrolar üzerindeki tesirleri de kaçınılmaz biçimde gündemimizdeydi. Bilhassa gençler, tiyatrolar ve seyirciler ortasındaki bağın zayıflaması bizi harekete geçirdi.

– Tiyatro döneminin kısa sürmesi tiyatrolar ve tiyatroseverler için de bir meseleydi aslında.

Evet, bir başka bahis da, tiyatro dönemlerinin eylül-mayıs aylarıyla sonlu olmasıydı. Bu uzun müddettir süregelen uygulama aslında seyirciyle ortamıza görünmez bir duvar örüyor. Meğer biz sanatın mevsimsiz olduğuna, söz özgürlüğünün vakitle sınırlanamayacağına inanıyoruz. Üstelik sahneler yalnızca oyunların sergilendiği alanlar değil, birlikte düşünmenin, üretmenin, direnmenin, dinlemenin, anlamanın, itiraz etmenin ve yeni fikirlerin yeşerdiği canlı yerler. Bu fikirler bizi şu ortak noktaya taşıdı:

“Yazın sahnelerimizi kapatmayalım. Sessizliğe, yalnızlığa ve ticarileşmeye karşı tiyatroyla ve seyircimizle yan yana duralım. Bu şartlarda kapanmak değil, açık kalmak bir duruş olsun.”

‘PAYLAŞMANIN VE DÜŞÜNMENİN MEKÂNI’

– Kampanya ile asıl hedeflenen nedir?

Bu kampanya bir oyun takvimi paylaşımı değil, dayanışmanın, birlikte üretmenin ve umudu canlı tutmanın bir sözü. Zira bugün gençler geleceksizlikle, tiyatrolar seyircisizlikle, toplum ise giderek artan bir ümitsizlikle yüzleşiyor. Biz tiyatrocular olarak sahnelerimizi açık tutmanın, hem bugüne bir karşılık hem de yarına bırakılacak bir umut olduğuna inanıyoruz.

“Bu Yaz Sahnelerimizi Kapatmıyoruz” kampanyası, Tiyatro Kooperatifi çatısı altındaki tiyatroların kolektif inisiyatifiyle doğdu. Sahneli ya da sahnesiz, tüm üyelerimizin iştirakiyle hayata geçti. Zira sahneler yalnızca şov alanı değil, birlikte olmanın, paylaşmanın ve düşünmenin yerleri.

– Bilet kampanyasından bahseder misiniz?

Kampanyayla birlikte haziran, temmuz ve ağustos ayları boyunca tiyatroya erişimi kolaylaştırmak için “Bir bilet alana ikinci bilet yüzde 50 indirimli” uygulamasını başlattık. Ayrıyeten “askıda bilet” uygulamamız sayesinde lise ve üniversite öğrencileri oyunları fiyatsız izleyebilecek.

Bazı sahneler zati yazın açıktı. Lakin bu sefer birinci kere kolektif bir yaklaşımla, bir duruşa dönüşerek “Yazın sahnelerimizi kapatmıyoruz” dedik. Bu yalnızca bu yaza özel bir kampanya değil. Maksadımız daha uzun vadeli: Sanat döneminin eylül-mayıs ortasında sıkışıp kalmasına karşı bir itiraz ve gelecek nesillere bu periyoda dair bir not bırakmak.

Normalde yazın kapalı olan birçok tiyatro da büyük bir özveriyle kampanyaya katıldı. Böylelikle biz tiyatrolar seyircimizden, seyircilerimiz de bizden uzak kalmayacak. Dönemde kaçırılan, “Keşke izleseydim” denen pek çok oyunu yaz boyunca sahnelerimizde izlemek mümkün. Kampanyaya dair tüm ayrıntılar ve programa “tiyatrokooperatifi.org/bu-yazsahnelerimizi-kapatmiyoruz” adresinden bakılabilir.

‘SANATÇININ KORUNMASI ANAYASAL GÖREV’

– Sizce tiyatroların bu krizi atlatabilmesi için devlet nasıl bir yaklaşım benimsemeli?

En net ve temel karşılık şu olur: Anayasanın 64. hususu uygulanmalı. Bu unsur, devletin sanat faaliyetlerini ve sanatçıyı müdafaa yükümlülüğünü açıkça ortaya koyar. Sanat yapıtlarının ve sanatkarın korunması, desteklenmesi ve sanat sevgisinin yaygınlaştırılması için devletin gerekli önlemleri alması anayasal bir misyondur. Tiyatro sanatının sürdürülebilirliği için onu sırf bir cümbüş biçimi ya da tanınan kültür öğesi olarak değil, kendi kültürel yerinde pahalandırmak kaide. Tiyatro, yaratıcı sanayilerin beslendiği, kültür-sanat ekosisteminin can damarlarından biridir. Ekonomik ve toplumsal tesiri de hayli büyüktür.

Sanat tıpkı sıhhat, eğitim, adalet üzere kamusal bir hizmettir. Bu nedenle tiyatro faaliyetlerinin yalnızca bir ticari faaliyet üzere görülmesi yanlış olur. Bu bağlamda, özel tiyatroların “tacir” statüsünden çıkarılarak sanatsal faaliyetlerine has, yeni ve sürdürülebilir bir statüye kavuşturulmaları gerektiğini düşünüyorum.

Atılması gereken kimi somut adımları şöyle sıralayabilirim:

– Vergi yükünün azaltılması.

– SGK ve KDV teşviklerinin sağlanması.

– Takviye sistemlerinin güçlendirilmesi ve çeşitlendirilmesi.

– Sahne sarfiyatlarında (elektrik, su, doğalgaz vb.) indirim uygulanması.

– KOSGEB üzere takviyelerin tiyatrolara da uyarlanması.

– Sponsorluk ve bağış sistemlerinin milletlerarası örneklerde olduğu üzere geliştirilmesi.

Bu adımlar hayata geçirildiğinde, hem tiyatroların ayakta kalması hem de seyircilerin daha kolay erişim sağlaması mümkün olur. Zira sanatı yaşatmak, toplumu yaşatmak demektir.