Trump ‘Zengin olmak için harika bir zaman’ dedi… Gerçekten öyle mi?
ABD Başkanı Donald Trump, Truth Social toplumsal medya hesabından, ABD’ye gelen ve büyük ölçülerde para yatıran yatırımcılara seslendi.
Trump, “Politikalarım asla değişmeyecek. Güçlü olmak, her zamankinden daha güçlü olmak için olağanüstü bir zaman” tabirlerini kullandı.
Trump, açıkladığı tarifelerin ülkede yatırım ve üretimi artıracağını savunmuş, dün yaptığı açıklamada da tarifelerden kaçınmak için ABD’de üretim yapmak isteyen şirketlerden ülkeye ‘trilyonlarca dolarlık yatırım’ geleceğini belirtmişti.
ABD’de halihazırda çok sayıda üretim tesisi inşa edildiğine ve artık çok sayıda inşaat işi görüleceğine dikkati çeken Trump, tarifelerin “ABD’yi çok zenginleştireceğini” söylemişti.
FİNANSAL VARLIK BALONLARI BÜYÜYOR
Donald Trump’ın “Zengin olmak; her zamankinden daha güçlü olmak için kusursuz bir zaman” sözü, ABD iktisadının yapısal eşitsizliklerini ve Trump idaresinin iktisat siyasetlerinin kimler için tasarlandığını bir defa daha gözler önüne seriyor. Ekonomistlerin ve finans analistlerinin değerli bir kısmı, bu cins telaffuzları ‘elitlere yarar sağlayan’ ve ‘spekülatif sermayeyi teşvik eden’ popülist çıkışlar olarak pahalandırıyor.
Trump idaresi, 2017 vergi ıslahatı (Tax Cuts and Jobs Act) üzere siyasetlerle üst gelir kümesini ve büyük şirketleri büyük ölçüde destekledi. Bu, kısa vadede borsalarda rekorlar getirse de, uzun vadede gelir eşitsizliğini derinleştirdi. Nobel ödüllü ekonomist Joseph Stiglitz’e nazaran bu ıslahatlar, ABD’de ekonomik büyümeyi tabana yaymak yerine, zenginleri daha varlıklı yapmak için kullanıldı.
Trump’ın son açıklamaları da bu perspektifi yansıtıyor: Reel kesime dayalı kapsayıcı büyüme değil, finansal servetin yine dağıtımı hedefleniyor.
TARİFELER SİYASİ HEDEFLE KULLANILIYOR
Trump’ın Çin ve öteki ülkelere karşı uyguladığı yüksek gümrük tarifeleri, kısa vadede birtakım dallarda iç üretimi teşvik etse de, bu siyasetlerin uzun vadeli tesirleri hâlâ tartışmalı.
Brookings Enstitüsü ve Peterson Institute for International Economics üzere niyet kuruluşlarına nazaran bu tıp tarifeler:
- Tüketici fiyatlarını artırıyor, bilhassa düşük ve orta gelirli Amerikalıları olumsuz etkiliyor
- Küresel tedarik zincirlerini bozarak yatırımlarda belirsizlik yaratıyor
- Ticaret ortaklarıyla gerginlikleri artırarak ABD’nin global ekonomik liderliğini zayıflatıyor
Trump’ın “trilyonlarca dolarlık yatırım” söylemi, daha çok retorik seviyede kalıyor; zira yatırım kararları yalnızca tarifelere değil, hukuk devleti, öngörülebilirlik ve iş gücü verimliliği üzere birçok faktöre bağlı.
KİMLER VARLIKLI OLACAK?
Ekonomik göstergelere baktığımızda Trump’ın bu söylemi gerçek dışı bir genellemeyi temsil ediyor. Federal Reserve verilerine nazaran:
- ABD’de en güçlü yüzde 10’luk kesim, toplam servetin yüzde 70’inden fazlasına sahip
- Alt gelir kümelerinin serveti ise son 10 yılda ya yerinde saydı ya da geriledi
Bu bağlamda Trump’ın söylemi, aslında “Zaten zenginseniz daha da zenginleşmek için şahane bir zaman” manasına geliyor. Geniş kitlelerin hayat maliyeti artarken, konut fiyatları ve sıhhat harcamaları rekor düzeylere çıkarken bu sözler halktan kopuk ve elitist bir bakış açısını temsil ediyor.
SONUÇ: EKONOMİK İSTİKRARSIZLIK
Trump’ın iktisat siyasetleri, sürdürülebilir kalkınma yerine kısa vadeli finansal çıkarlara ve siyasi gösterişe dayalı.
Bu siyasetlerin temelini oluşturan kurumsal vergi indirimleri, muhafazacı ticaret siyasetleri ve yatırımcıyı teşvik eden spekülatif telaffuzlar biir taraftan gelir eşitsizliğini büyütürken, başka taraftan ABD iktisadını uzun vadede daha kırılgan hale getiriyor.
Dolayısıyla, varlıklı olmak için şahane bir vakit söylemi, ‘çoğunluk için değil, ayrıcalıklı azınlık için’ geçerli bir vizyon sunuyor.
