Türkiye’deki doğurganlık hızındaki düşüşü uzmanlar yorumladı: Nedeni gelecek kaygısı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 datalarına nazaran “Toplam doğurganlık hızı”, 2001’de 2.38 çocukken 2014’ten itibaren aralıksız düşüş eğilimine girerek 2024’te 1.48 çocuk olarak hesaplandı.
Siyasi iktidar doğurganlık suratının artırılması konusunda harekete geçerek geçen yıl Aile ve Nüfus Siyasetleri Daire Başkanlığı’nı kurdu, akabinde iktidardan isimler “Kadınların işgücüne girişi doğurganlığı etkiliyor” sözlerini kullanmaya başladı. İktidarın doğurganlığı artırmaya yönelik siyasetleri tartışmalara yol açarken, doğum oranlarına ait uzmanlarla konuştuk.
‘GELİR SEVİYESİ ÖNEMLİ’
“Sosyal medyada vakit vakit gördüğümüz, bayanların işgücüne iştirakinin doğurganlık suratını düşürdüğü istikametindeki sav güçlü bir temele dayanmıyor” diyen Greenwich Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cem Oyvat, “Örneğin, OECD ülkelerinde bayanların işgücüne iştirak oranı ve doğurganlık suratı ortasındaki korelasyon çok uzun müddettir olumlu. Doğurganlık suratındaki düşüşü sadece çalışan bayanların vakit kısıtıyla açıklayanlar, sorunun gelir boyutunu göz gerisi ediyor. Kent ömründe çocuk sahibi olabilmek için gelir seviyesi de önemlidir” dedi.
Oyvat, “Dünya Bankası datalarına nazaran Türkiye, 182 ülke ortasında bayanların işgücüne iştirakinin en düşük olduğu 25’inci ülke pozisyonunda. Yani Türkiye aslında bu alanda en geride olan ülkeler ortasında. Üstelik mesela bayanların işgücüne iştirakinin bizden çok daha düşük, sırf yüzde 13 olduğu İran’da doğurganlık suratı, nüfusun korunması için gerekli olan 2.1’in altına, 1.7’ye geriledi. Misal halde Hindistan, Tunus ve Nepal üzere bayanların işgücüne iştirakinin bizden daha düşük olduğu ülkelerde de doğurganlık suratı 2.1’in altına düştü ve düşmeye devam ediyor” tabirlerini kullandı.
Oyvat, “Doğurganlık süratiyle bayanların eğitim müddeti ortasındaki münasebet bir yana, bizim “kadınlar okula gitmesin, sonrasında çalışmasın” üzere bir kalkınma vizyonumuz olamaz, olmamalı. Cinsiyet eşitsizliklerinin azaltılması, bayanların okula gidebilmesi, istediğinde çalışabilmesi ve ekonomik özgürlüğünü eline alması kalkınmanın kendi başına çok değerli bir ögesidir. Bunun dışında Türkiye, bayanların işgücüne iştirakinin düşük olması nedeniyle çok değerli bir potansiyelini kullanamıyor” dedi.
ÇOKLU KRİZ ORTAMI
Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı Başkanı Ayşe Kaşıkırık doğum oranlarının düşme nedenlerine ait, “Önemli faktörlerden birisi de ekonomik gelişme, yüksek enflasyon, çoklu kriz ortamı. Belirsizlik süreçlerinde doğum oranlarında bir düşüş yaşanıyor. En değerli sıkıntılardan birisi Türkiye’deki ataerkil sistem. Öncelikle kız çocukları okuyabiliyor mu? Erken yaşta zorla evlilik hâlâ var. Türkiye’de kız çocuklarında bilhassa okuma yazma oranı arttıkça, zarurî eğitim ve yüksek öğretim arttıkça zati evlilik yaşı gecikiyor. Sosyoekonomik düzey arttıkça da zati çocuk doğurma oranının da düştüğü görülüyor. Bir ülkede refah düzeyi yüksekse, okuma yazma oranı yüksekse, aslında doğum oranı üzere hususlar siyaset öncelikli mevzular değil. Kuzey Avrupa ülkelerinde bayanı toplumsal ve iş hayatında var eden o kadar hoş siyasetler var ki. Oradaki ülkelerde bizim kadar gelecek korkusu yok” diye konuştu.
