Usta tiyatro sanatçısı Haldun Dormen ile 75 yıllık sanat yaşamı üzerine konuştuk: ‘Yaparsın şekerim’
Sanatla iç içe geçen uzun bir ömür. Bugünün sayısız usta sanatkarını yetiştiren Haldun Dormen ile meskeninde buluştuk. Makaleler, kitaplar, fotoğraflar, albümler, duvarlarda asılı masklar, gazete küpürleri… Tüm bunlar Dormen’in ömrünün kısa bir özeti üzere adeta. O denli ya, bizim ülkemizde sanatçı olmak çok kolay değil, hele ki 75 sene, bir asra yakın vakittir sanatla uğraşan Haldun Dormen, ne kadar çok hükümet ve ihtilal görmüş.
Bugün geriye dönüp baktığında okumak için gittiği Amerika’dan uygun ki ülkeme geri dönmüşüm diyebiliyor. Zira bugünün ustaları Dormen’in çırakları. Sanatkarın kısaca geçmişine hakikat bir yol alırsak sahneye birinci defa Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken Demirbank isimli oyununda “Yirmibeş kuruş” rolüyle çıktı. Tiyatro eğitimini ABD’de Yale Üniversitesi’nde aldı. Yüksek lisans derecesiyle mezun oldu. İki yıl müddetle Amerika Birleşik Devletleri’nde çeşitli tiyatrolarda oyunculuk ve direktörlük yaptı. Hollywood’da Pasadena Playhouse’da dört oyunda oynadı. İstanbul’a döndüğünde evvel Muhsin Ertuğrul idaresindeki Küçük Sahne’ye girdi ve Cinayet Var isimli oyundaki dedektif rolüyle birinci defa Türk seyirci karşısına çıktı. O sıralarda Beyoğlu Parmakkapı Sokak’ta genç amatörlerle birlikte 60 kişilik bir cep tiyatrosu kurdu.
KOMEDİ USTASI…
Güldürü ve vodvil tipinde uzmanlaşmış bir tiyatro yönetmeni Haldun Dormen. 1955 yılında Dormen Tiyatrosu’nu kurdu. 1961 yılında Türkiye’de sahnelenen birinci Batılı müzikal olan Sokak Kızı İrma’yı yönetti. 1980’li yıllarda Hükümran Bostancı’nın yapımcılığını üstlendiği Paylı Mükemmeller Kumpanyası, Şen Sazın Bülbülleri üzere müzikalleri sahneye koydu. 1985 yılında İstanbul Kent Tiyatroları’nda sahneye koyduğu Lüküs Hayat, 30 yıl boyunca aralıksız ve çoklukla kapalı gişe olarak devam etti.
Usta sanatçı benim hayatımın dönüm noktası tiyatromun kapanmasıdır diyor. Zira o tiyatrodan kimler geldi kimler geçti: Erol Günaydın, Altan Erbulak, Metin Serezli, Nisa Serezli, Erol Keskin, İzzet Günay, Yılmaz Köksal, Ayfer Feray, Nevra Serezli, Gülriz Sururi üzere onlarca usta oyuncu…
Tiyatronuz kapandıktan sonra neler değişti sanat hayatınızda?
Kendi tiyatromu kapatmam benim hayatımın dönüm noktası tahminen de. Lakin bir şey değişmedi hayatımda. Öteki tiyatrolarda çalıştım. Sonuçta tiyatro daima devam etti. Benim için tiyatro daima çalışma, çalışma, çalışma.
Durmadan daima üreten bir sanatçısınız, son projenizden bahseder misiniz?
O kadar çok teklif geliyor ki hepsini esasen kabul edemem. Ufak tefek işler yapıyorum ders verdiğim okullarda çalışıyorum. Sizinle sohbetimizden sonra okula gideceğim. Öğrencilerim var yetiştirdiğim. Orada iki tane oyun hazırlıyoruz. “Üç Kız Kardeşi Beklerken” olacak biri. Talebelerim çok da hoş oynuyorlar. Benim iki tane müzikal, bir tane de oyunum var şu an.
UFAK TEFEK GÜNCELLEMELER…
Sizin kaleminizden çıkmış ve yıllar evvel sahnelediğiniz “Hisseli Mükemmeller Kumpanyası” tekrar sahnede olacak, günümüze güncelleme var mı?
Defalarca teklif ettiler en sonunda kabul ettim. İzmir’de Sahne Tozu isimli tiyatro çatısı altında tekrar sahnede olacak. Metnin ana çatısına hiç dokunmadım, yalnızca ufak tefek güncellemeler yaptım. Bu ay içinde oraya gideceğim çalışmalar için. Oyunu büsbütün oradaki grupla oluşturuyoruz. Nevra Serezli, sahnede çok hoş iz bırakmış bir oyuncu. O periyotta Nevra çok yeterli oynamıştı.
Geçmişte Adile Naşit ile Ayşen Gruda da oynamıştı.
Uzun bir yol sizin yolunuz, yolda devam edenler, duraklarda inenler, unutamadıklarınız, anılar, eski dostlar desem size, ne dersiniz?
Unutamadığım o kadar çok insan var ki maalesef. Kaybettiklerimiz. En son Oya Başar’ı kaybettik. Bu vefatlar beni mahvediyor. Anılar çok fazla, hatırlamak artık çabucak sıkıntı. Mesela belgeselini çekiyorlar Adile Naşit’in. O kadar çok iş yaptık ki. Adile Naşit’i tanımak lazımdı. Çok esprili bir bayandı. Çok uygun vakit geçirdik. Çok eğlendik. Çok hoş şeyler yaptık. İşine karşı çok disiplinliydi. Tiyatro çok önemli bir iştir sıkıntısı. Daha sonra televizyoncu oldu bildiğiniz üzere. Türkiye tanıdı onu sonra. Vallahi binlerce insan. Kimilerini hatırlayamıyorum bile. Fotoğraf gösteriyorlar bana yeniden de hatırlamıyorum.
Hâlâ beni dost olarak arayanlar var. Erol mesela. Erol Evgin ile bizim aramız çok uygundur, İzzet Günay’la da.
Sizin öğrencilerinizin büyük bir kısmı da 30 yaş üstü. Bu yaştaki insanlara tiyatroyu öğretmek nasıl?
Kendini kurtarmış beşerler. Çalışanlar. 50 yaşında olanlar da var. Emekli olmuş talebelerim de var. İçinde kalmış hepsinin, tiyatro yapmak istiyorlar. Ben çok memnunum. Ben hepsine “Yaparsın şekerim” diyorum. Çalışırsan, inanırsan yaparsın.
‘GENÇLER UMUTLU OLMALI’
Sizin gençlere öğüdünüz ne oluyor?
Benim en çok itiraz ettiğim şey, biraz fazla karamsar oldular. Mesela artık bütün niyetleri bir Amerika’ya gitseler de ya da bir İngiltere’ye gitseler de orada iş yapsalar. Fakat Türkiye’de iş yapmak lazım. Ben mesela Amerika’da kaldım. Ve çok ısrarla da otur orada Amerika’da dediler lakin ben Türkiye’ye dönmek istedim. Evet bugünkü Türkiye olsaydı döner miydim bilmiyorum lakin o vakit seve seve döndüm. Oradaki bütün iş imkânlarımı bıraktım döndüm. Güzel ki de dönmüşüm. Gençlerin daha umutlu olmaları lazım.
‘TOPLUMUN SIKINTISI PAHALILIK’
Türkiye’nin sizce en büyük kederi nedir?
Söylersem mahpusa tıkarlar! Türkiye çok düzgüne gerçek gidecek. Ondan en ufak bir kuşkum yok. Ben daima uygun niyetli olduğum için, ben Türkiye’nin geleceğini çok parlak görüyorum, bu süreçler kesinlikle bitecek. Toplumun kaygıları tıpkı, pahalılık var.
‘MUTLU BİR HAYATIM OLDU’
Sahnelemek istedim lakin bir türlü yapamadım, sahneleyemedim dediğiniz bir oyun var mı?
Yok, deliydim ben. Meczup olduğum için de her oyunu yapmaya çalıştım. Ne kadar değerliye çıkarsa çıksın. O yüzden iki sefer iflas ettim esasen. Çok şükür, her istediğimi yaptım. Şanslıyım ben. Keyifli bir hayatım oldu.
