Türkiye’nin en büyük işçi direnişi 15-16 Haziran’ın 55’inci yıldönümü: Binlerin hak mücadelesi

Türkiye tarihinin en büyük personel gayreti 15-16 Haziran 1970 Büyük Personel Direnişi’nin üzerinden 55 yıl geçti. 1970’te, çalışma ömrünü ve temel sendikalar mevzuatını düzenleyen 274 sayılı Toplu İş Kontratı, Grev ve Lokavt Yasası ile 275 sayılı Sendikalar Yasası’nda değişiklik yapan tasarıyı, sendika seçme özgürlüklerine büyük bir tehdit ve Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu’nu fiilen ortadan kaldırma teşebbüsü olarak gören çalışanlar, İstanbul’da iş durdurarak aksiyona geçti. Türk-İş üyesi personellerin de katıldığı direnişte 150 bin yurttaş bir ortaya geldi. 15 Haziran’da engelleme teşebbüslerine rağmen seslerini duyuran çalışanlar, 16 Haziran’da yürüyüşlerinde polisin silahlı müdahalesiyle karşılaştı. Kadıköy’de meydana gelen olaylarda iki emekçi, bir polis ve bir esnaf öldü.

DEĞİŞENLER VE DEĞİŞMEYENLER

Değişenler ve değişmeyenler Aydın, 15-16 Haziran aksiyonlarına yol açan yasal düzenlemenin arkasındaki “makbul, vesayet altında sendika” maksadının bugün de geçerli olduğunun, altını çizdi. Aydın, günümüzün sendikal faaliyetlerine ve personel gayretine ait değerlendirmesinde, solun kültürel hegemonyasını kaybettiğini, işyerlerinin hukukî ve mekânsal olarak parçalandığını vurguladı. Aydın, direniş kapasitesinin düşmesine rağmen sınıf çatışmasının yerinde durduğunu belirtti ve şunları söyledi: “Sınıfın gücü, hareket mahareti, militanlaşma kapasitesi hâlâ var. Eksik olan ise sendikal çabayı sınıf gayretinin içinde gören bir sendikal anlayış ile emekçi haklarını geliştirmek için bedel ödemeyi göze alan, yürekli, özgüvenli takımlar. Bu nedenle 15-16 Haziran’a bir anma ögesi olarak değil, kavranması, öğrenilmesi gereken bir tecrübe olarak bakmakta fayda var.”

Sosyolog Hakan Koçak da günümüzde personel hareketine yönelik aşağılayıcı, dışlayıcı tavrın sürdüğünü vurguladı. Koçak, emekçi sınıfının gücünün zayıfladığını belirterek “Devlet, yarım asırlık karşı çabasının meyvelerini aldı. Sendikalar da bu çoklu kuşatmayı aşacak iradeyi gösteremedi” dedi.

İŞÇİ SINIFININ DÖNÜŞÜMÜ

Söz konusu zayıflamada emekçi sınıfının yapısal değişiminin de tesirli olduğunun altını çizen Koçak, şu tespitlere yer verdi: “Artık sanayi, kentlerin tümüyle dışında, tecrit edilmiş durumda. Personellerin politikleşme ve sendikalaşma süreçleri değişti. İş süreçleri parçalandı. Bugün toplum o vakte nazaran çok daha işçileşmiş durumda. Bir ‘ücretliler toplumu’ kelam konusu lakin sınıf daha bölünmüş ve katmanlaşmış halde. Personel sınıfının farklı kesitlerinin karşı karşıya getirildiğini gözlemliyoruz. Örgütler sınıfın bütünlüğünü sağlamakta tesirli olamıyorlar.”